چکیده:
کارشناسان ادبیات کودک و نوجوان و بهطور خاص فعالان حوزه ادبیات دینی، برای رسیدن به بهترین سطح کیفی در تولید و تالیف اثر ادبی نیازمند دو امر مهم هستند؛ در گام نخست لازم است به شناخت درست و دقیقی از ویژگیها، اقتضائات و توانمندیهای ذهنی و ظرفیتی مخاطب خود برسند. از سوی دیگر میبایست با مفاهیم و آموزههای دینی نیز آشنایی پیدا کنند و بتوانند سطوح مختلف هر آموزه را برای گروههای سنی مختلف تفکیک کنند؛ از این رهگذر بتوانند هر آموزه را متناسب با ظرفیت و توان مخاطب برای انتقال به او در آثارشان بگنجانند. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی در بررسی کتاب «آموزش مفاهیم دینی همگام با روانشناسی رشد» به یکی از جنبههای مغفول مخاطبشناسی در ادبیات دینی کودک خواهیم پرداخت. همچنین ویژگیها و ظرفیتهای استفاده این کتاب را برای متخصصان ادبیات کودک مورد بحث قرار خواهیم داد. در نهایت به این نتیجه خواهیم رسید که این اثر با استفاده از همافزایی نظریات روانشناسی رشد و تعلیم و تربیت اسلامی، گام بزرگی در پرکردن خلا مخاطبشناسی ادبیات دینی برمیدارد. همچنین به عنوان یک نمونه موفق از پژوهشی بین رشتهای، رشتههای دیگر علوم انسانی را به پژوهشهای کاربردی در حوزه مخاطبشناسی فرامیخواند و راهگشای مسیری از پژوهشهای مخاطبشناسی در ادبیات کودک و نوجوان خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
اهمیت نیازسنجی و مخاطبشناسی کودک و نوجوان در کتاب «آموزش مفاهیم دینی، همگام با روانشناسی رشد» مرتضی شمسآبادی چکیده کارشناسان ادبیات کودک و نوجوان و بهطور خاص فعالان حوزه ادبیات دینی، برای رسیدن به بهترین سطح کیفی در تولید و تألیف اثر ادبی نیازمند دو امر مهم هستند؛ در گام نخست لازم است به شناخت درست و دقیقی از ویژگیها، اقتضائات و توانمندیهای ذهنی و ظرفیتی مخاطب خود برسند.
نمیخواهیم این حقیقت تلخ را به گردن ادیبان ادبیات کودک بیندازیم، که همین اندک کسانی که در حال فعالیت هستند مثل آب در بیابان برای کودکان و ما ارزشمندند؛ اما باید این را بپذیریم که مخاطبشناسی کودک و نوجوان آنچنان که باید و شاید در طی این سالها رشد نظری و کاربردی لازم را نداشته است و فاصله زیادی تا نقطه اوج مطلوب خود دارد؛ نقطهای که در آن شاهد شاهکارهای ادبی کودک یکی پس از دیگری باشیم؛ نه اینکه بعد از هر پنج یا ده سال، اثری درخشان ظهور کند و دوباره این چراغ خاموش شود تا سالی دیگر.
- همان طور که در فصلبندیها اشاره شد، نویسنده در فصلهای پایانی کتاب به این بحث میپردازد که حال با توجه به سطوح تفکر مذهبی و رشد ذهنی کودکان در سنین مختلف، برداشت آنها و درک ایشان از مفاهیم دینی به چه صورت است؟ در نهایت موفق میشود درک کودک و نوجوان از مفهوم خدا، قداست خداوند، علاقه خداوند به انسان (عدل الهی)، مفهوم پیامبری و ویژگیهای آن، دعا و رازونیاز با خدا، کتاب الهی دین، مفاهیم مربوط به مکانهای خاص مراسم عبادی، شیطان و همچنین مفهوم مرگ، بهشت و دوزخ را جمعبندی کند.