چکیده:
احکام جزایی اسلام، بر اساس آیات قرآن و سنّت رسول گرامی (ص) میباشند. هرچند بسیاری از احکام به خاطر نبود آیات صریح در قرآن و کمی روایات متواتر و صحیح، فقها را بر آن داشته تا در این احکام بر اساس اجتهاد دینی حکم نمایند. برخی از موضوعات نیز به خاطر اینکه در زمان پیامبر (ص) و ائمه علیهم السلام مورد ابتلا نبوده، فقها بر اساس اصول و برداشتهای اجتهادی در این زمینهها حکم صادر نمودهاند. اسلام در باب مجازات توجّه بسیار دقیقی به نوع گناه و تناسب مجازات آن نموده و همواره در همه ابعاد کمال عدالت را رعایت کرده است. در احکام اسلامی، نوعا برخی از مجازاتهای باستان وجود دارد، اما از افراط و تفریط اجتناب شده و میانه روی و اعتدال یک اصل میباشد. هر چند در برخی از احکام، نظرات متفاوتی توسط فقهای مذاهب مختلف مطرح شده، لکن در بسیاری از نظرات تشابه وجود دارد. هدف نهایی در مجازاتهای اسلامی، عدالت فردی و اجتماعی است.
خلاصه ماشینی:
شيخ طوسي در التبيان معني و منظور «کتب » را بدون اختلاف «فرض » بيان ميکند و در پاسخ اين سئوال که چگونه ميشود «کتب » را فرض دانست در حالي که اوليا مخيرند، ميگويد که دو جواب وجود دارد اول اينکه يعني در صورتي که اوليا قصاص را اختيار کنند، انجام آن بر شما فرض است و دوم اينکه عدم تجاوز از احکامي که وضع شده بر شما واجب گشته 9 است .
٣. شرط سوم اين است که قاتل پدر مقتول نباشد؛ پس اگر پدر فرزند خود را بکشد به خاطر آن قصاص نميشود بلکه بر او ديه و کفاره و تعزير لازم ميشود.
الجبعي العاملي، زين الدين ، ١٣٨٤ ه ش ، الروضۀ البهيۀ في شرح اللمعۀ الدمشقيۀ، ج ، صص ٥٢٣ تا ٥٢٨ قصاص عضو موجب قصاص عضو، از بين بردن عضو است به طور عمد نه به شکل خطا يا شبه عمد؛ و عمد مانند آنچه در قتل نفس بود محقق ميشود.
اما اگر بر کسي که سالم و کامل است و در حال هوشياري، فرياد زده شود، شخص ضامن نيست ، چون فرياد از اسباب اتلاف به شمار نميرود و تلف شدن فرد امري اتفاقي 51 بوده ، نه در اثر فرياد، مگر آنکه بدانيم مرگ او مستند به فرياد بوده است که در اين صورت ديه ثابت ميشود.
شهيد ثاني معتقد است که ممکن است نظر شهيد اول اين باشد که براي موارد گفته شده با هم يا به شکل جداگانه ديه کامل تعلق ميگيرد، يعني اگر دست تا شانه قطع شود سه ديه تعلق ميگيرد.