چکیده:
هدف پژوهش حاضر تحلیل آموزشی معیارهای فقه شیعه در خصوص ماهیت مهریه و اوصاف آن در کتابهای درسی دورۀ متوسطه است. در این راستا و با روش پژوهش توصیفی- تحلیلی مسئله آموزش ازدواج در کتب درسی، مفهومشناسی و ماهیت مهریه، نظریه «عوض بودن مهریه در عقد نکاح»، نظریۀ «تضمین بودن مهریه برای بقای نکاح»، نظریۀ «شرط ضمن عقد بودن مهریه»، نظریۀ «غرامت بودن مهریه در عقد نکاح»، نظریۀ مختار: مهریه، عطیۀ الهی و الزامی و مالیت داشتن مهریه مورد بحث قرار گرفته است. نتایج نشان داد که برخلاف نظرات مخالف، مهریه، عطیه بلاعوض بوده که مرد با حکم خداوند متعال، ملزم به پرداخت آن به زن میشود و از اوصاف مختلفی مانند مالیّت، قابلیت تملُّک، منفعت عقلایی مشروع، قابلیت تسلیم، معلوم، موجود و معیّن بودن برخوردار است.
The purpose of the present study is educational analysis of the Shi'ite jurisprudential criteria in terms of the essence of dowry and its features in the curriculum books of high schools. In this regard and using a descriptive-analytical method, the issue of teaching marriage in the curriculum books, teaching the concept and essence of dowry, and some theories like "dowry being an exchange in the marriage contract", "dowry being a guarantee for the sustenance of marriage", "dowry as a contract condition", "dowry being a compensation in the marriage contract", and the theory of Moktar: dowry, the divine and obligatory gift having financial value were discussed. The results showed that contrary to the disagreed ideas, dowry is a gratuitous gift that is required to be paid by the man to the woman upon the command of God and it has various features such as financial value, legitimate rational benefit, and the potential of being owned, submitted, obvious, present, and determined.
خلاصه ماشینی:
در ادامه با صرف نظر از ذکر کتب فقهاي عظام که مشهور هستند و نياز به ذکر نيست ، به پايان نامه ها و مقالاتي که در خصوص مهريه نوشته شده است ، اشاره ميشود: باريکلو (۱۳۹۹)، «وضعيت حقوقي مهريه هاي سنگين »؛ رضوي (۱۳۹۴)، «امکان سنجي جعل قانون براي مهرهاي سنگين »؛ روشن (۱۳۸۷)، «بررسي ماهيت حقوقي نحله »؛ محقق داماد (۱۳۸۶)، «بررسي فقهي - حقوقي ايجاد حق زن بر مهر»؛ ملک زاده (۱۳۸۸)، «بررسي مهريه در حقوق موضوعه ايران »؛ وحدتي شبيري (۱۳۸۷)، «وضعيت حقوقي مهرهاي سنگين در نکاح دائم »؛ يوسف زاده (۱۳۸۴)، «پايش جامع شناختي مهريه »؛ اميدي (۱۳۸۹)، «وضعيت حقوقي مهرهاي غير مقدور التسليم در حقوق ايران »؛ پولادي (۱۳۸۲)، «ماهيت حقوقي مهر و تعديل آن »؛ طالبي احمدآبادي (۱۳۸۱)، «ماهيت و فلسفه مهر».
نظريۀ «غرامت بودن مهريه در عقد نکاح » و نقد آن برخي حقوق دانان و فقها، مهر را به عنوان غرامت و جبران خسارت ، به زن ، به خاطر دوري از خانواده و والدين و ساير خساراتي که متحمل شده ميدانند (روشن و محمدي رمقاني، ۱۳۹۰، ص ۱۰۶)؛ اما به نظر ميرسد مهريه ، غرامت و نوعي جبران خسارت نميباشد؛ چرا که با پذيرش اين نظر، مهريه را براي مرد نيز ثابت ميکنيم ، و اين اشتباه است ؛ چرا که مرد نيز از خانوادٔە خود جدا ميشود، و با ازدواج ، همچون زن ، عهده دار مسئوليت هايي ميشود که تا قبل از عقد نکاح ، فارغ از آن ها بوده است .