چکیده:
هر چند ابداع کنندة اصطلاح بینامتنیّت (Intertextualite)، ژولیا کریستوا (Julia Kristeva) بوده لیکن در ادامه نظریّه پردازان دیگری با خاستگاههای همسان یا متفاوت، به ابعاد حضور یک متن در متنهای دیگر پرداختهاند. رویکرد ژرارد ژنت (Gerard Genette)، بر خلاف کریستوا و در جبههای متفاوت، با قبول اثرگذاری و تاثیرپذیری، به عنوان پایة نظری این تحقیق برای بررسی دو نوع غیر لفظی تاثیرپذیری کتاب مقامات حمیدی از قرآن کریم انتخاب شده است. در این مختصر تلاش شده است وجوه معنوی بینامتنیّت قرآنی (الهامی و اشارهای) در کتاب یاد شده استخراج شود. در بینامتنیّت الهامی به دنبال کشف خاستگاه مفاهیم و منشا الهامگیری مولّف از قرآن و در بینامتنیّت اشارهای، با واژگان مختصر اشاره شده به معانی و معارف مفصّل قرآنی رهنمون می-شویم. جملة: دارندة خیر واصل نمیمیرد، الهامگیری مولّف از آیة شهادت را نشان میدهد و همچنین اشاره به دو واژة کلیدی در عبارت حکم لقمانی، نصیحتهای لقمان به فرزندش در سورةای به همین نام را متداعی میشود. در این بررسی، متن مقامات حمیدی به صورت کامل مورد مطالعه و مداقه قرار گرفت و موارد تاثیرپذیری مولّف از قرآن کریم در انواع مذکور مشخص گردیده و فراوانی هر کدام مشخّص شده است. در نهایت با مقایسه فراوانی این بینامتنیّتها، مشخّص گردید که بینامتنیّت الهامی به میزان قابل توجّهی بیشتر از بینامتنیّت اشارهای، نقشآفرینی کرده است. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و از لحاظ فضای انجام کار کتابخانهای میباشد.
خلاصه ماشینی:
رویکرد ژرارد ژنت ( Gerard Genette)، بر خلاف کریستوا و در جبههای متفاوت، با قبول اثرگذاری و تأثیرپذیری، به عنوان پایة نظری این تحقیق برای بررسی دو نوعِ غیر لفظی تأثیرپذیری کتاب مقامات حمیدی از قرآن کریم انتخاب شده است.
در این بررسی، متن مقامات حمیدی به صورت کامل مورد مطالعه و مداقه قرار گرفت و موارد تأثیرپذیری مؤلّف از قرآن کریم در انواع مذکور مشخص گردیده و فراوانی هر کدام مشخّص شده است.
در این مختصر کوشش شده است حضور قرآن کریم در مقامات حمیدی و تأثیرپذیری قاضی حمیدالدّین بلخی از قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته و وجوه بینامتنیّت الهامی و اشارهای کتاب مقدس مسلمانان (که به عنوان اساس تمدن اسلامی و منبع الهامگیری نویسندگان طی قرون متمادی و بهویژه در قرون 5 و 6 هجری قمری، بوده است.
در این مختصر تلاش شده است بر اساس نظریه بینامتنیّت ژرار ژنت و رویکرد قبول تأثیرپذیری وی، با بهرهگیری از تقسیمبندی مقالة بالا تمامی ارتباطهای بینامتنی مقامات حمیدی با قرآن کریم، آن هم نه در گونههای لفظی عینی از جمله واژگانی و گزارهای (کامل متنی وتعدیلی) 1 بلکه در دو گونة الهامی و اشارهای استخراج و تحلیل شده و در نهایت بسامدها باهم مقایسه گردد.
نتیجه گیری مقامات حمیدی به عنوان یکی از آثار شاخص نثر فنی، تأثیرپذیری ویژهای از قرآن کریم در شاخههای غیرلفظی و معنوی (الهامی و اشارهای) داشته است که در این مختصر موارد متعددی از الهامگیری از آیات مختلف احصاء گردید.