چکیده:
با توجه به اختیار و استقلال بیمار در تصمیمگیریهای امور درمانی و حق او در اتخاذ هر تصمیمی به شرط عدم ممنوعیت یا محدودیت شرعی، این پرسش مطرح است که آیا بیمار میتواند برای دورانی که فاقد هوشیاری و صلاحیت و اهلیت تصمیمگیری است هم از قبل تصمیم بگیرد؟ طی دهههای اخیر، دانش اخلاق پزشکی با رویکردی بیمارمحور و توجه به اتونومی با تدبیر راهکارهای وصیت در زمان حیات و وکالت در امور درمانی، پیش از اینکه بیمار ظرفیت و اهلیت تصمیمگیری را از دست بدهد، خواست و اراده او را احراز و در روند تصمیمگیری پزشکان لحاظ میکند. این مقاله با رویکردی فقهی، پس از مطالعه اجمالی راهکارهای مطرح در اخلاق پزشکی، با تحلیل ادله فقهی و آراء فقها اثبات میکند هرچند وصیتنامه پزشکی معتبر و نافذ نیست اما بیمار میتواند در امور درمانی خود وکیل تعیین نماید یا در قالب عقد صلح، قرارداد جدیدی با توجه به ملاحظات اجتماعی و فقهی، تعریف و تنظیم نماید و تصمیمگیری درباره امور درمانی خود را در زمان بیهوشی یا زمانی که فاقد اهلیت تصمیمگیری است، به شخص دیگری تفویض نماید.
خلاصه ماشینی:
وکالت در امور درماني ازنگاه فقه اماميه تاريخ دريافت : ١٣٩٧/١٠/٣٠ تاريخ تأييد: ١٣٩٨/١١/١٦ سعيد رهايي * ____________________________________ فاطمه حيدري ** چکيده باتوجه به اختيار و استقلال بيمار در تصميم گيريهاي امور درماني و حق او در اتخـاذ هـر تصميمي به شرط عدم ممنوعيت يا محدوديت شرعي، اين پرسـش مطـرح اسـت کـه آيـا ٥١ بيمار ميتواند براي دوراني که فاقد هوشياري و صلاحيت و اهليت تصميم گيري است هم از قبل تصميم بگيرد؟ طي دهه هاي اخير، دانش اخلاق پزشکي با رويکردي بيمـارمحور و توجه به اتونومي با تدبير راهکارهاي وصيت در زمان حيـات و وکالـت در امـور درمـاني، پيش از اينکه بيمار ظرفيت و اهليت تصميم گيري را از دست بدهد، خواسـت و اراده او را احراز و در روند تصميم گيري پزشکان لحاظ ميکند.
مقدمه ارائه دهندگان مراقبت و سلامت بر اساس اصول پذيرفتـه شـده در اخـلاق پزشـکي به ويژه اصل اتونومي و احترام به استقلال ، اختيار و اراده بيمار در امر تصـميم گيـري در امور مراقبتي و درماني، در مواردي که بيمار داراي ظرفيت تصميم گيـري اسـت ، پـس از ارزيابي وضعيت پزشکي وي، روش هاي درماني و مراقبتي و توصيه هاي پزشـکي خـود را به او ارائه ميدهند؛ بيمار نيز پس از سنجش و مقايسه خطرات و فوايد احتمـالي هـر آزمون يا درمان ، ممکن است توصيه پزشک را بپذيرد يا رد کنـد، درنهايـت ، تصـميمات اتخاذشده ، بيمارمحور خواهد بود (لاريجاني و آرامـش ، ١٣٩٢، ص ٣٢٦)، امـا در شـرايطي که بيمار اهليت خود را از دست مـيدهـد بـه منظـور لحـاظ نمـودن منـافع ، اهـداف و ترجيحـات بيمـار در فرآينـد تصـميم گيـري پزشـکي، روش هـا و نهادهـاي شـرعي و 52 حقوقياي نياز است که بيمار بتواند ديدگاه هاي خود را بدين وسيله تعيين و تبيين کند و کادر درماني و خانواده ي بيمار به کمک آنها بـه خواسـته هـاي بيمـار (اتونـومي بيمـار) احترام گذاشته و آنها را مورد توجه قرار دهند.