چکیده:
صلاحیت واقعی یکی از صلاحیت های چهارگانه ای است که در حقوق جزا بحث می شود، یعنی اگر کسی در خارج از کشور مرتکب جرایم علیه منافع واقعی و حیاتی کشور شود تحت صلاحیت واقعی قرار می گیرد، از مباحث نوظهور است و در اسلام سابقه ای ندارد، فقها نیز در کتاب های فقهی از آن بحث نکرده اند ولی در آیات قرآن و سیره عقلاء و متشرعه، مواردی وجود دارد که صلاحیت واقعی را توجیه می کند. این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سوال ها است که آیا از ادله لفظی مانند کتاب و سنت می توان مشروعیت صلاحیت واقعی را استنباط کرد؟ آیا حاکم شرع بر اساس مصالح اسلام می تواند قوانینی برای جرایم ارتکابی بیگانگان در خارج از کشور وضع نماید؟ پژوهش حاضر به روش توصیفی–تحلیلی صورت پذیرفته است و عقیده بر این است که اعمال صلاحیت واقعی از نظر شرعی نه تنها منعی ندارد بلکه مورد تاکید و تایید شرع مقدس اسلام هست و مسلمانان بر اساس تکالیف دینی، مؤظف اند در مقابل هر گونه اعمالی که سبب تزلزل بنیان حاکمیت اسلامی شود و به منافع عالی و حیاتی کشور صدمه وارد نماید مبارزه کنند که از جمله آن جرایم تحت صلاحیت واقعی است که اساس و واقعیت یک کشور را به مخاطره می اندازد.
Real competency is one of the four competencies that are discussed in criminal law, that is, if someone commits crimes against the real and vital interests of the country outside the country, he /she is under real competency. It is an emerging issue and has no precedent in Islam. Jurists have not discussed it in jurisprudence books, but in the verses of the Qur'an and the way of the wise and the Shari'a, there are cases that justifying the real competency. This research aims to answer these questions: Is it possible to infer the legitimacy of real competence from verbal evidence such as books and traditions? Can the ruler of Sharia, based on the interests of Islam, establish laws for crimes committed by foreigners abroad? The current research is done in a descriptive-analytical way, and the opinion is that the exercise of real competency is not only not prohibited from the point of view of Sharia, but it is emphasized and approved by the Holy Sharia of Islam, and Muslims are obligated according to their religious duties against any actions that cause the foundation of Islamic sovereignty to be shaken and harm the supreme and vital interests of the country to fight, which is one of those crimes under real competency that endangers the foundation and reality of a country.
خلاصه ماشینی:
اين پژوهش در صدد پاسخگويي به اين سؤال ها است که آيا از ادله لفظي مانند کتاب و سنت مي توان مشروعيت صلاحيت واقعي را استنباط کرد؟ آيا حاکم شرع براساس مصالح اسلام ميتواند قوانيني براي جرايم ارتکابي بيگانگان در خارج از کشور وضع نمايد؟ پژوهش حاضر به روش توصيفي ـ تحليلي صورت پذيرفته است و عقيده بر اين است که اعمال صلاحيت واقعي از نظر شرعي نه تنها منعي ندارد بلکه مورد تأکيد و تأييد شرع مقدس اسلام هست و مسلمانان براساس تکاليف ديني ، مؤظف اند در مقابل هرگونه اعمالي که سبب تزلزل بنيان حاکميت اسلامي شود و به منافع عالي و حياتي کشور صدمه وارد نمايد مبارزه کنند که از جمله آن جرايم تحت صلاحيت واقعي است که اساس و واقعيت يک کشور را به مخاطره مياندازد.
به موجب اين اصل ، اتباعي که در خارج از ايران مرتکب جرم شوند براساس قوانين داخلي مجازات ميشوند اما برخي از جرايم وجود دارد که در صورت وقوع به ارکان اساسي و حياتي يک کشور صدمه وارد ميکند که نه در قلمرو حاکميت ايران واقع شده است و نه توسط اتباع داخلي ، بلکه توسط اشخاص بيگانه در خارج از سرزمين يک کشور ارتکاب مي يابد، ولي چون بيگانه عليه امنيت ، مصالح و منافع عاليه آن دولت آسيب وارد کرده است ، آن دولت صلاحيت مييابد از خود حمايت نموده و صلاحيت واقعي را اعمال کند.
با عنايت به ماده ٥ قانون مجازات اسلامي مصوب ١٣٩٢ تعريفي از صلاحيت واقعي بدين شکل ارائه ميشود: صلاحيت و شايستگي يک کشور براي اعمال قوانين جزايي خود براي رسيدگي به جرايم واقع شده در خارج از قلمرو حاکميت ، عليه منافع مهم و اساسي کشور بدون توجه به تابعيت مرتکب جرم .