چکیده:
با توجه به تفاوت در بینشها و گرایشها، دو نوع سبک زندگی دینی و غیردینی (سکولار) وجود دارد. از موضوعات مهم در این دو گونه سبک زندگی، بدن انسان و نقشآفرینی آن در کمال، سعادت، هویتبخشی و ایجاد آرامش برای فرد است. در جامعه امروزی، بدن یک سرمایه نمادین و سرمایه اجتماعی و دارای جایگاه منزلتی و کارکردی است و اهمیت آن تا جایی است که با دانشها و موضوعاتی نظیر «جامعهشناسی بدن» و «مدیریت بدن» سعی در مدیریت آن دارند. در سنت ادیان توحیدی نیز بدن دارای جایگاه ویژه کارکردی است. این نوشتار نخست به موضوعات مرتبط با بدن، نظیر چیستی و جایگاه بدن، جامعهشناسی بدن، مدیریت بدن و رابطه بدن با زیبایی پرداخته و در ادامه، چند کارکرد بدن، نظیر کارکرد هویتی، تجاری و نمایشی را در دو نگرش دینی و سکولار واکاوی کرده است. حاصل این نوشتار که به روش کتابخانهای، تطبیقی و تحلیلی صورت پذیرفته، این است که بهرغم جایگاه ویژه بدن در هر دو رویکرد، تفاوت بنیادینی در نوع نگاه به بدن، تعریف و کارکرد آن و نیز مبانی، اهداف و انگیزههای توجه به بدن وجود دارد.
There are two types of religious and non-religious (secular) lifestyles, considering the different insights and tendencies. The human body and its role in perfection, happiness, identity and creating peace for the individual is one of the important issues in the two lifestyles. The body, in today's society, is a symbolic capital and a social capital and has a status and function. It is so important that some try to manage it with sciences and topics such as "sociology of the body" and "body management". In the tradition of monotheistic religions, the body has a special functional status as well. This article first deals with issues related to the body, such as what is the body and its position, sociology of the body, body management and the relationship between the body and beauty; then it analyzes several body functions, such as identity, commercial and dramatic functions, in both religious and secular perspectives. The result of this paper - done by library, comparative and analytical methods - is that despite the special position of the body in both approaches, there is a fundamental difference in the type of view to the body, its definition and function, and the principles, goals and motivations of paying attention to the body.
خلاصه ماشینی:
سبك زندگی، بدن، بدنگرايی، جامعهشناسی بدن، مديريت بدن مقدمه «سبک زندگی» (Lifestyle) مفهومی نسبتاً جديد در ادبيات علوم اجتماعی است؛ چنانکه بعضاً پديدار شدن آن را در زمره اختصاصات جامعه امروزی قلمداد کردهاند، هرچند زندگی افراد بشر در طول تاريخ و در جوامع گوناگون همواره براساس مجموعهای از قواعد و مناسبات رفتاری معين، نظم و نسق يافته است.
نكته جالب توجه درباره جايگاه بدن از منظر دين، اينجاست كه پيش از آنكه جامعهشناسان امروزی به موضوع بدن ذیل عنوان «جامعهشناسی بدن» بپردازند، اديان توحيدی با بيان اهميت بدن انسان، نظير فرودگاه روح الهی بودن و جايگاه آن در همراهی با روح انسان برای كمال و سعادت و همگامی با آن در سفر غايی انسان و پيچيدگی آفرينش آن بهمثابه جلوه حكمت خداوندی، صفحه گسترده و مهمی را ـ هرچند نه با اين عنوان ـ برای بدن گشودهاند كه در ادامه به آنها اشاره خواهيم كرد: منزلت بدن توجه به بدن در دهههای اخير، بهويژه در جوامع مصرفی و سکولار بهگونهای است که به موازات کاربرد استعارههايی نظير بازگشت به فرهنگ يا بازگشت به زبان، در اشاره به رواج انديشههای پسامدرن و پساساختاری، میتوان از استعارههای «جامعه بدنی» (somatic society) (ترنر، 1996) يا «عصر بدن» (somatic turn) (هنکوک و همکاران، 2000) نيز سخن گفت (ذکايی، 1386).
بهبيانديگر، بهرغم اهميت بدن در هر دو سبك زندگی دينی و سكولار، بدن در سبك زندگی مادی يك سرمايه نمادين و اجتماعی و در جهت اهداف مادی، همچون تمايز، تجارت و نمايش است؛ اما در سبك زندگی دينی، يك سرمايه حقيقی و ابزار، مركب و لازمه كمال حقيقی و معنوی انسان است.