چکیده:
این پژوهش با هدف تبیین حوزه معنایی «اضطراب» برای ارتقا و یا اصلاح روشهای درمان در حوزه روانشناسی با روش «تحلیل محتوای کیفی» انجام شد و با تحلیل مفاهیم همنشین و جانشین «اضطراب» در متون روایی معین نمود مفاهیم «همّ، ارتیاب، فزع، قلق و...» به سبب ویژگیهای «ترس مبهم، ترس ناشی از ناامنی، نگرانی از رفتار خود» به صورت خاص و واژههای «وجع، ضیق، رجز، خوف و...» به انضمام قرینه دال بر همان ویژگیها، به گونه عام با «اضطراب» متناظرند. همچنین در میدان معنایی «اضطراب» میتوان آن را به سه نوع شناختی، عاطفی و رفتاری تقسیم کرد. اما واژههای «امن»، «استقرار»، «راحه»، «اطمینان»، «شرح صدر» در تقابل با «اضطراب» قرار دارند. دیگر یافتهها حاکی از آن است که اضطراب بهمنزله بخشی از زندگی انسانی دارای مراتبی است. اضطراب در مرحله پایین، بهنجار است و موجب پیشرفت انسان میشود. اما در مرتبه بالا، نابهنجار است. ایستایی اضطراب در مرحله مزمن وقتی است که نگرشهای ناکارامد اراده وی را در انجام وظایف دینی از او بگیرد.
Using "qualitative content analysis", this research was carried out with the aim of explaining the semantic field of "anxiety" in order to improve treatment methods in the field of psychology. By analyzing the collocations and substitute concepts of "anxiety" in narrative texts, it was concluded that the concepts of "ham, irtiyab, faza’, qelaq and etc. "(due to the characteristics of "vague fear, fear of insecurity, worry about one's own behavior") in a special sense and the words "vaja’, dhaygh, rejz, khowf and etc" in a general sense (in addition to indications of the same characteristics) correspond to "anxiety". Also, in the semantic field, "anxiety" can be divided into three types: cognitive, emotional and behavioral. But the words "amn", "istiqrar", "rahe", "itminan", "sharh-e sadr" are opposite to "anxiety". Other findings indicate that, as a part of human life, anxiety has some levels. A low level of anxiety is normal and leads to human progress, but a high level is abnormal. Chronic anxiety is experienced when ineffective attitudes take away his will to perform religious duties.
خلاصه ماشینی:
ارتباط «وَجَع» و «مرض» با سیاق مفهومی «اضطراب» قَالَ رَسُولُ اللهِ(: «مَثَلُ المَؤمِن کَمَثَل خَامَةِ الزَّرع تُکفِئُها الرِّياحُ کَذَا وَ کَذَا، و َکَذَلِکَ المُومِنُ تکــفِئُهُ الأوجاعُ وَ الأمراضُ، وَ مَثَلُ المُنافِق کَمَثَل الإرزَبَّةِ المُستَقيمَةِ الَّتي لايصِيبُها شَيءٌ حَتّي يأتِيهُ المَوتُ فَيقصِفَهُ قَصفا» (کليني، 1365، ج 2، ص 258)؛ پیامبر خدا( فرمودند: حکايت مؤمن حکايت ساقه گياه است که بادها آن را به اين سو و آن سو کج و راست ميکند.
2. همنشینی حوزه معنايي «اضطراب» با «تقدیر الهی» امام صادق( ميفرمايند: «إنْ کانَ کُلُّ شئٍ بِقَضاءٍ وَ قَدَرٍ فَالْحُزْنُ لِمَاذَا؟» (صدوق، بيتا، ص 450؛ مجلسي، 1403ق، ج 75، ص 190)؛ اگر همه چيز بنا بر قضا و قدر است، پس اندوه چرا؟ اميرمؤمنان علي( نيز فرمودند: «نِعْمَ الطَّارِدُ لِلْهَمِّ اَلاِتّکالُ عَلَي الْقَدَرِ» (محمدي ريشهري، 1378، ج 1، ص 611)؛ چه نيکو غمزدايي است تکيه کردن به تقدير (الهي)!
6) همنشینی حوزه معنايي «اضطراب» با «جبران و پاکی از خطاها» امام صادق( به نقل از رسول خدا( فرمودند: «ساعاتُ الهُمُومِ ساعاتُ الکَفّاراتِ وَ لايزالُ الهَمُّ بِالمؤمنِ حتّي يدَعَهُ و ما لَهُ مِنْ ذَنْبٍ» (مجلسي، 1403ق، ج 64، ص 244)؛ لحظههاي غم و اندوه لحظههاي پوشاندن گناهان است و مؤمن پيوسته گرفتار غم و اندوه ميشود تا آنکه از همه گناهانش پاک گردد.
همنشینی حوزه معنايي «اضطراب» با «دودلی و غضب» در حديث امام صادق( آمده است: «...