چکیده:
هنر اسلامی دارای گنجینه عظیمی از معانی عمیق عرفانی است، نماد که مظهر و سمبل هم نامیده میشود، در عرصه های مختلف با معانی متفاوت ظهور پیدا میکند که میتواند باعث تنوع در بیان اندیشه ها و آرا گردد. زندگی بشر آکنده از نمادها یا رموز است. نماد آسمان از جمله نمادهایی است که بطور وسیع در ادبیات اساطیری دینی و ادب منظوم و منثور و همچنین بر روی آثار هنری بسیاری از اقوام با اهداف متفاوت به کار رفته است. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که در قرآن آیات مربوط به آسمان بسیار متنوع و جالب است. در اساطیر نمادین ایرانی، روشنایی و نور برآمده از گنبد آسمان است. و آسمان نماد مرد، ملکوت و پدر شناخته شده است. در ادبیات وعرفان نیز بازتابش دیده می شود. این نمادها در آرایه های تزیینی و هنرهای دستی از دیرباز کاربرد فراوانی داشته است و هنرمند ایران باستان با نگرشی صحیح و کاربرد فطری عناصر بصری و کیفیت های تجسمی به مناسب ترین شکل به بیان موضوع و مضمون مورد نظر پرداخته است.. از بررسی و تطبیق نماد آسمان در قرآن، اساطیر، ادبیات، عرفان و هنر ایران با تفسیر معانی آن در قرآن، اساطیر، ادبیات و عرفان کاملا مطابق و هم سو و در ارتباط می باشد.
Islamic art has a huge treasure of deep mystical meanings, the symbol, which is also called a symbol, appears in different fields with different meanings, which can cause diversity in the expression of thoughts and opinions. Human life is full of symbols or symbols. The symbol of the sky is one of the symbols that is widely used in religious mythological literature and poetry and prose, as well as on the artworks of many ethnic groups with different purposes. The results of the research show that the verses related to the sky in the Quran are very diverse and interesting. In Iranian symbolic mythology, brightness and light come from the dome of the sky. And the sky is a symbol of man, kingdom and known father. Its reflection can also be seen in literature and mysticism. These symbols have been widely used in decorative arrays and handicrafts for a long time, and the ancient Iranian artist expressed the subject and theme in the most appropriate way with a correct attitude and natural use of visual elements and visual qualities. The symbol of the sky in the Quran, mythology, literature, mysticism and art of Iran is completely consistent with the interpretation of its meanings in the Quran, mythology, literature and mysticism.
خلاصه ماشینی:
مطالعه نماد آسمان در قرآن، اساطير، ادبيات، عرفان و هنر ايران محبوبه گرگاني نژاد، سيد محمد ميرشفيعي دانشجوي کارشناسي ارشد رشته هنر اسلامي، دانشگاه هنر اسلامي تبريز استاديار دانشگاه هنر اسلامي تبريز تاريخ دريافت مقاله : ١٤٠١/٠٣/٣١ تاريخ پذيرش نهايي: ١٤٠١/٠٤/١٧ چکيده هنر اسلامي داراي گنجينه عظيمي از معاني عميق عرفاني است ، نماد که مظهر و سمبل هم ناميده ميشود، در عرصه هاي مختلف با معاني متفاوت ظهور پيدا ميکند که ميتواند باعث تنوع در بيان انديشه ها و آرا گردد.
٤. پيشينه تحقيق اين مقاله با اين موضوع و نگرش خاص پيشينه اي ندارد، هرچند در پژوهش هاي جداگانه در خصوص نماد آسمان در هريک از مباحث اساطير، ادبيات، قرآن و عرفان به صورت کلي و جزيي نگارش يافته و به چاپ رسيده است .
که در اين پژوهش از آنها نيز استفاده شده و در قسمت منابع ذکر شده است ، از جمله مقاله "آسمان پدر و زمين مادر در اساطير ايراني و شعر فارسي" از ذوالفقار علامي، که به بررسي مذکر بودن آسمان و مؤنث بودن زمين بعنوان يکي از بن مايه هاي مشترک اساطيري در روايات ملل مختلف در حوزه اسطوره شناسي پرداخته است .
مقاله "نمود هفت اختر و هفت آسمان در نقوش هندسي ايراني اسلامي" از ايلقار اردبيلچي، که براي درک بهتر نماد پردازي هاي نقوش هندسي به کار برده شده در هنر ايراني تلاش شده است .
(رضاپور، ٣:١٣٩٩) جستجوي رازهاي سپهر و نشان دادن نقش و تأثير ستارگان بر زندگي انسان ها، يکي از درونمايه هاي مورد علاقه شاعران و نويسندگان بزرگ فارسي است .