چکیده:
هدف: سنجش میزان انطباق نامهای آوانویسی نامهای فارسی در پایگاه مستندات کتابخانه ملی با استانداردهای ملی و بینالمللی روششناسی: دادهها از پایگاه مستندات کتابخانه ملی ایران با استفاده از سیاهه وارسی گردآوری و مولفههایآنها با استانداردها مطابقت داده شد. یافتهها: در پایگاههای نام اشخاص، تنالگانها و نامهای جغرافیایی حروف "ص" و "ظ" بیشترین و حرف "ع" کمترین انطباق را با استانداردها دارند. انطباق با استانداردها در پایگاههای تنالگان و جغرافیا و در مورد مصوتهای کوتاه نسبت به مصوتهای بلند ببیشتر بود. نتیجهگیری: نبود شیوهنامه، اتکا به تجربۀ شخصی مستندسازان، اعتماد ایشان به آوانویسی مترجمان، نویسندگان، ناشران سبب بیانطباقی پایگاهها با استانداردها است.
Purpose: This paper reports a research that has examined the extent that transliteration of Persian proper names at the National Library of Iran (NLI) complies with the national and international standards. Method: Data was collected from NLI Authority database and compared with existing standards. Findings: On the average, the letters "ص" and "ظ" show highest level of compliance with the standards, whereas the letter "ع" shows the least. The corporate body and geographic authority files were found to be more in compliance than the Personal names one. Also, short vowels were more in line with the standards than the long vowels. Conclusion: Unavailability of a manual that helps transliteration is a shortcoming. As a result, catalogers have generally relied on their variant personal experience and/or trusted forms proposed by unauthorized sources such translators, authors, or publishers.
خلاصه ماشینی:
در معیار اطلاعات کتابشناختی و فهرستنویسی طراحی جدولهایی برای آوانویسی یا نویسه گردانی یک تدبیر مهم است این جدول ها ابزار کنترل کتابشناختی و کنترل اطلاعات مربوط به مستندات ضبط صحیح نامها و اصطلاحهای بیگانه یا برگردان و بازنویسی آنها به الفبای زبان مادری در تدوین ابزار کتابشناختی اهمیت خاص دارند از جمله این ابزارها میتوان به دایره المعارف ها و در علم اطلاعات و دانش شناسی به سرعنوان های موضوعی، فهرست مستند نامهای اشخاص تنالگان ها و اصطلاح نامه ها و کتابشناسی ها اشاره کرد صدیق بهزادی (۱۳۷۵) از این رو دستیابی به روش مدون و سازگار با زبان فارسی معیار و بهره گیری از استاندارد آوانویسی ضروری است.
در موضوع آن ع آوانویسی پژوهشهای متعددی در ایران (جهانشاهی، ۱۳۸۵؛ فلاحتی قدیمی فومن ۱۳۹۲؛ ریاحی نیا و نیکنیا ١٣٩٤؛ میرزابیگی، کاوه ستوده و مولود (۱۳۹۸ و در خارج از ایران 1961 Sharify,1959; Falahati 2013 ,Sadigh-Behzadi1980 ; Falahati Qadimi Fumani, Goltaji) برای خط صورت گرفته است برای خط عربی نیز چند پژوهش آوانویسی نام های فارسی در کتابخانه ملی ایران سازگاری با استانداردهای ملی و جهانی (Bernard, 2002 quoted in Speirs Plettner, 2003; Kharusi, Salman, 2011; Al Nabhani, 2007) وجود دارد.
این بررسی نشان میدهد به طور میانگین پایگاه مستندات کتابخانه ملی (۹۹/۲۵ درصد از استانداردها برای آوانویسی مصوتهای کوتاه فارسی بهره گرفته است مصوت بلند آو الف" در پایگاه تنالگان با (٧/٥٦ درصد بیشترین انطباق را با استانداردهای موجود دارد و در پایگاه نام شخص (صفر درصد کمترین میزان انطباق را دارد.