چکیده:
اعتیاد اینترنتی یک معضل شایع است که بسیاری از جوامع امروزی را درگیر خود ساخته است. هدف از این مطالعه بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر کارآمدی هیجانی بر کاهش وابستگی به اینترنت و آسیبپذیری روانشناختی (افسردگی، اضطراب و استرس) در دانشآموزان دارای نشانههای اعتیاد اینترنتی بود. این پژوهش نیمهآزمایشی و با استفاده از طرح پیشآزمون و پسآزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان پسر دارای نشانههای اعتیاد اینترنتی هنرستانهای دولتی شهر تبریز در سال تحصیلی99-1398 بود. برای به-دست آوردن نمونه از میان نواحی پنجگانه آموزش و پرورش شهر تبریز، یک ناحیه و سپس یک هنرستان پسرانه به صورت تصادفی انتخاب شد و در ادامه دانشآموزان دارای ملاکهای ورود به پژوهش با روش غربالگری و از طریق آزمون تشخیصی 20 گویهای اعتیاد به اینترنت یانگ انتخاب و از میان آنان تعداد 40 نفر در گروههای 20 نفره در 2 گروه آزمایشی و گواه به شیوه هدفمند جایگزین شدند. گروه آزمایشی در طی هشت هفته درمان مبتنی بر کارآمدی هیجانی دریافت کرد و در این مدت گروه گواه هیچ نوع مداخلهای دریافت نکرد. برای گردآوری دادهها از آزمون تشخیصی 20 گویهای اعتیاد به اینترنت یانگ و پرسشنامه افسردگی، اضطراب و استرس لویباند استفاده شد. دادههای گردآوری شده با استفاده از روش تحلیل کواریانس چندمتغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بهدست آمده از مقایسه پس-آزمون دو گروه با کنترل پیشآزمون نشان داد که نمرات وابستگی به اینترنت و آسیبپذیری روانشناختی (افسردگی، اضطراب و استرس) گروه آزمایش و گواه تفاوت معنیداری دارند (01/0>p). نتایج حاکی از این بود که درمان مبتنی بر کارآمدی هیجانی موجب کاهش علائم وابستگی به اینترنت و آسیبپذیری روانشناختی (افسردگی، اضطراب و استرس) در دانشآموزان دارای نشانههـای اعتیاد اینترنتی میشود.
Internet addiction is a widespread problem inflicting most of today’s societies. The aim of this study was to investigate the effectiveness of emotion efficacy therapy on the reduction of internet dependency and psychological vulnerability (depression, anxiety and stress) in students with symptoms of internet addiction. The research was quasi-experimental design with pre- and post-test and control group. The statistical population of the study included all male students of state technical schools with symptoms of internet addiction in the year 2020 in Tabriz City. In order to select the sample, one district from five educational districts and then a technical school were selected randomly. After that, the students possessing the inclusion criteria to the research were screened by Young’s Internet Addiction Test (YIAT20) and from among them 40 students were purposively assigned to either experimental or control group, each group consisting of 20 students. The experimental group received eight session emotion efficacy therapy whereas the control group received no intervention in this period. For the collection of data, Young’s Internet Addiction Test (YIAT20) and Lovibond’s Depression, Anxiety and Stress Scale (DASS) were used. The collected data were analyzed using multivariate analysis of covariance. The results from the comparison of the post-tests of the groups indicated that scores of internet dependency and psychological vulnerability of experimental and control groups varied significantly (p<0.01). The results showed that emotion efficacy therapy reduced internet dependency and psychological vulnerability (depression, anxiety and stress) in students with symptoms of internet addiction.
خلاصه ماشینی:
اثربخشي درمان مبتني بر کارآمدي هيجاني بر کاهش وابستگي به اينترنت و آسيب پذيري روان شناختي در دانش آموزان داراي نشانه هاي اعتياد اينترنتي استاد گروه روان شناسي ، دانشکده علوم تربيتي و روان شناسي ، دانشگاه تبريز، منصور بيرامي تبريز، ايران .
هدف از اين مطالعه بررسي اثربخشي درمان مبتني بر کارآمدي هيجاني بر کاهش وابستگي به اينترنت و آسيب پذيري روان شناختي (افسردگي، اضطراب و استرس ) در دانش آموزان داراي نشانه هاي اعتياد اينترنتي بود.
پژوهش هاي متعددي نشان داده اند که درمان هاي مبتني بر تنظيم هيجان در کاهش بسياري از آسيب هاي روان شناختي و هيجاني مانند افسردگي، اضطراب و استرس (رويز،٣ ٢٠١٠؛ مک کي و وست ، ٢٠١٦)، نشخوار فکري (تيزديل ، سگال و ويليامز،٤ ١٩٩٥؛ واتکينز،٥ ٢٠٠٨)، سرکوب فکر (ونزلاف و بيتس ،٦ ١٩٩٨)، اعتياد به مواد و الکل (ويتکيويتز، مارلات و واکر،٧ ٢٠٠٥) و اعتيادهاي رفتاري (بيلييو، شيمنتي، خازال ، موراژ و هيرن ،٨ ٢٠١٥) مؤثر است .
خلاصه تحليل کوواريانس چندمتغيره اثربخشي درمان مبتني بر کارآمدي هيجاني بر متغيرهاي وابسته (به تصویر صفحه مراجعه شود) معنيداري آماري بر اساس ٠٠٥/ مندرجات جدول ٣ نشان ميدهد که با کنترل اثرات پيش آزمون ، درمان مبتني بر کارآمدي هيجاني بر وابستگي به اينترنت ، افسردگي، اضطراب و استرس اثر معنيدار دارد، چراکه مقادير F محاسبه شده در سطح ٠٠٥ ٢ اين تفاوت ها به نفع گروه آزمايشي (درمان مبتني بر کارآمدي هيجاني) است ؛ بنابراين ميتوان گفت که درمان مبتني بر کارآمدي هيجاني وابستگي به اينترنت و آسيب پذيري روان شناختي (افسردگي، اضطراب و استرس ) در دانش آموزان داراي نشانه هاي اعتياد اينترنتي را کاهش ميدهد،.
بحث و نتيجه گيري هدف از مطالعه حاضر تعيين اثربخشي درمان مبتني بر کارآمدي هيجاني بر وابستگي به اينترنت و آسيب پذيري روان شناختي (افسردگي، اضطراب و استرس ) در دانش آموزان داراي نشانه هاي اعتياد اينترنتي بود.