چکیده:
هدف و زمینه: آثاری که از گذشته باقی مانده است، میراث فرهنگی یک سرزمین بشمار میآید و اطلاعات گسترده ای در زمینۀ ساختار فکری، اعتقادی و زبانی مولّفان خود در اختیار نسل امروز قرار میدهد. آفرینش آثار ادبی در ادوار مختلف دچار فرازونشیبهایی بوده است. در برخی دوره ها و از جمله در دورۀ قاجار، براساس تحولات سیاسی و مناسبتهایی که در حکومتها برقرار بوده است، روشها و سبکهای مختلفی پدیدار شده اند؛ بگونه ای که سالهایی از دورۀ قاجار ازلحاظ آفرینش آثار نثر و نظم بسیار غنی و متنوّع بوده است. یکی از این آثار متاح الفتوح اثر میرزا محمّدحسین شریف کرمانی است.
روش مطالعه: در این جستار با رویکرد سبکشناسی و روش تحلیل محتوا و با استفاده از منابع کتابخانه ای اثر یادشده بررسی شده است.
یافته ها: «مفتاحالفتوح» کتابی است به نثر از آثار میرزا محمّدحسین شریف کرمانی، مشتمل بر ایراد معجزات، بیان نبردها و حالات حضرت علی (ع) در نبرد با ناکثین، قاسطین و مارقین. این کتاب بدلیل تلاش مولّف برای تزئین کلام و بکارگیری عبارات بدیع و آوردن اشعار زیبا از شاعران مختلف و همچنین شاهد آوردن آیات و احادیث و ترکیبهای زیبا در مدح علی (ع)، از سبکی مقبول و دلپسند برخوردار است.
نتیجه گیری: مفتاح الفتوح از یک سو بدلیل ویژگیهای محتوایی و باورهای مذهبی و درج روایات تاریخی حائز اهمیت است و از سوی دیگر از نظر تبحّر و تسلط مولّف بر ادبیات و فرهنگ و آداب و رسوم جامعه و استفاده از آثار فولکلوریک. بعلاوه مفتاح الفتوح ازلحاظ منابع و محتوا بر نقل روایتهای تاریخی از کتب معتبر شیعه و سنّی از جمله کتاب الفی استوار است. مفتاح الفتوح از نظر بکارگیری ادبیات فولکلوریک و مرتبط با فرهنگ عامّه، قدرت نویسندگی مولف، بیان محکم و استفاده از شگردهای فرازوفرود داستانی برای ایجاد کشش در روایتهای تاریخی و ایجاد هیجان و رغبت در مخاطب، کاربرد اشعار پندآموز، عبارتپردازیهای بدیع، و ترکیبسازیهای نو قابل توجه و تعمق است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: The works left from the past are considered the cultural heritage of a land and provide extensive information about the intellectual, belief and linguistic structure of its authors to today's generation. The creation of literary works has had ups and downs in different periods. In some periods, including the Qajar period, based on political developments and occasions that have been established in governments, different methods and styles have emerged; In such a way that the years of the Qajar period have been very rich and diverse in terms of the creation of works of prose and poetry.
METHODOLOGY: In this study, the work of the mentioned work has been studied with the stylistic approach and content analysis method and using the library resources.
FINDINGS: Meftah al-Futuh is a book of prose by the works of Mirza Mohammad Hossein Sharif Kermani, including the performance of miracles, the expression of battles and the states of Imam Ali (as) in the battle with the Nakesin, Qaseteen and Mareqin. This book has an acceptable and pleasant style due to the author's efforts to decorate the words and use novel expressions and bring beautiful poems from different poets, as well as bringing beautiful verses, hadiths and combinations in praise of Ali (AS).
CONCLUSION: Conclusion: Meftah Al-Futuh is important on the one hand due to its content characteristics and religious beliefs and the inclusion of historical narrations, and on the other hand in terms of the author's mastery of literature, culture and customs of society and the use of folklore works. In addition, in terms of sources and content, Meftah al-Futuh is based on quoting historical narrations from authentic Shiite and Sunni books, including the book Al-Fi. Al-Muftah al-Futuh in terms of using folklore literature related to popular culture, the author's writing power, strong expression and the use of narrative tricks to create tension in historical narratives and create excitement and desire in the audience, use instructive poems, original phrases, and new combinations Attention and contemplation.
خلاصه ماشینی:
شريف کرماني بيان ميکند که مدّتي در جستجوي منابع معتبري بود که به هدف عالي خودش نايل شود تا اينکه کتاب «تاريخ الفي» را که مصنّف آن اهل سنّت بود و به قول نويسنده ، طريقۀ تقيّه را پيموده و به همه جهت دور از انصاف نبود و مانند متعصّبان ناصاف ، چشم از حق نپوشيده و کشّاف و وصّاف غزوات و معجزات بود و تاريخ زندگاني پيامبر اکرم (ص ) را از زمان هجرت تا هزار سال به تفصيل بيان کرده بود (همانجا) يافت و آن را مبناي نگارش اثر خود قرار داد.
شريف کرماني علاوه بر بهره گيري از آرايه ها و صنايع لفظيي مانند جناس و سجع و واج آرايي، توجهي ويژه به فنون سخنوري و طرز بيان عالمانه و واعظانه داشته است و اين امر از يک سو به جذّابيت موضوع و جنبه هاي تراژيک مطالبي که بيان نموده است ، برميگردد و از سوي ديگر مرهون لطافت بيان و توانمندي نويسنده در استفاده از امکانات نثر فارسي است .
اشاره به اين نکته نيز ضروري است که شريف کرماني مانند بسياري از نويسندگان هم دورة خود (بويژه نويسندگان آثار مذهبي) از کلمات و عبارات عربي بکرّات بجاي واژگان متداول فارسي استفاده کرده است ، چنانکه موارد زير بيانگر اين امر هستند: «بجهت آنکه با علي صلوات الله و سلامه عليه حرب نمود و از جمله خوارج صفّين است » (همان : ١٢).
ir : Respnsible authr) Mhammad Reza Sarfi: Prfessr, Department f Persian Language and Literature, Faculty f Literature and Humanities, Shahid Bahnar University f Kerman, Kerman, Iran.