چکیده:
مسئله صدور کثرت از وحدت و راز پیدایش هستی از زمره مسایل اساسی است که از بدو خلقت مورد توجه بشر قرار گرفته است و او از دیرباز در این مقوله سخنها گفته و نکتهها پرداخته است. به جریت میتوان گفت که همه ادیان و مکاتب فکری، اعم از الهی و غیرالهی به این دغدغه ذهنی بشر که همیشه ذهن و ضمیر او را مشغول میداشته، فراخور استعداد و افق دید خود پاسخ گفتهاند. آنچه در این پژوهش موضوع سخن قرار گرفته است و به عنوان هدف اصلی مورد توجه میباشد، بیان تطبیقی، مقایسه و مقارنه کیفیت صدور کثرات از مکمن غیب در عالم اعیان بر اساس دیدگاه شنکره، بانی مکتب ادویته ودانته هندی و شبستری سراینده «گلشن راز» میباشد.
خلاصه ماشینی:
پرســش هاي کــه پژوهــش حاضــر در راســتاي پاســخ بدان هــا بــه رشــتۀ تحريــر درآمــده اســت ، عبارتنـد از: ١ـ شـنکره و شبسـتري چگونـه بـه مسـئلۀ صـدور کثـرت از وحـدت پرداخته انـد؟ ٢ـ نقطـۀ افتـراق و اشـتراک ايـن دو عـارف در چـه مطالبـي اسـت ؟ ٢ـ معرفي اجمالي شنکره شــنکره يــا شــمکره يــا شــنکرآچاريه ، حکيــم الهــي ، رهبــر دينــي و مــروج مکتــب ادويتــه ودانتــه و نامي تريــن و بانفوذتريــن متفکــر هنــدي اســت کــه در تاريــخ فلســفۀ هنــدي هيــچ نامـي شـناخته شـده تر از او و هيـچ مکتبـي مؤثرتـر از مکتـب او وجـود نـدارد.
شـنکره بـراي پاسـخ بـه ايـن پرسـش و رفـع مشـکل ، نظريـۀ مايـا را مطـرح مي کنـد: «بــه اعتقــاد شــنکره ، رابطــۀ ميــان برهمــن و جهــان ، از نــوع تجلــي و ظهــور اســت ، نــه از نــوع انتقــال و تغييــر و تحــول ، برهمــن را در ايــن مرتبــه ، ســگونه برهمن يــا برهمــن متصــف بــه صفــات مي نامــد و بيــان مــي دارد کــه در مرحلـۀ ادهياسـه ، آتمـن ـ برهمـن همچـون خـداي ، آفريننـده اسـت و نفـوس فــردي متعــدد بــه صــورت ســاير پديده هــا ظهــور مي يابــد و برهمــن هــم علــت فاعلـي و هـم علـت مـادي هسـتي و بنيـان نمـود توهمـي جهـان اسـت .
١٠ـ تبيين تکوين هستي از نظر شبستري شــيخ محمــود شبســتري ، عــارف نامــي اســلامي ، معتقــد اســت حق تعالــي در مرتبــۀ ذات از همــۀ تعينــات و تجليــات ، مبــرا و بي نــام و نشــان اسـت و در ايــن مرتبــه تعيــن نمي پذيــرد، لــذا ايـن ذات بي نـام و نشـان بـا تنـزل از مقـام وحـدت بـه کثـرت ، نشـان تجلـي مي يابـد و پذيـراي اسـماء و صفـات مي گـردد و بـه عبارتـي ، ايـن عالـم مظاهـر و نمودهـاي بي بـود متوهمـي هسـتند کــه از ســويي ، مايــۀ تجلــي و شــناخت حــق مي گردنــد و از ســوي ديگــر، باعــث مخفــي شــدن هويـت ذات مي گردنـد.