چکیده:
سبکشناسی دانشی است که به مطالعۀ شیوۀ کاربرد زبان در متون میپردازد و در این مطالعه از روشهای گوناگون بهره میبرد. یکی از روشهایی که این دانش در تحلیل متون ادبی از آن بهره میبرد، سبکشناسی لایهای است. سبکشناسی لایهای، روشی است که از شیوههای مختلف، در بررسی متون بهره میگیرد. در این شیوه متن درپنج لایۀ آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک (فکری) بررسی میشود تا علاوهبر بررسی ویژگیهای سبکی متن، اندیشه و نگرش مؤلف در موضوع های مختلف آشکار شود. تذکرةالاولیاء عطار نیشابوری بهدلیل برجستگی زبانی و فکری، قابلیت بررسی بر اساس این شیوه را دارد. در این مقاله، نگارندگان باروش تحلیلی-آماری، صفحات منتخب تذکرةالاولیاء را در سه لایۀ واژگانی، نحوی وبلاغی بررسی کردهاند و به ویژگیهای برجستة هر لایه پرداختهاند. در این بررسی، در لایة واژگانی، واژهها با نگرش و اندیشة قبلی انتخاب شدهاند. در لایة نحوی، چیدمان و پیوند جملهها در کنار هم بر اساس هدف نویسنده از ذکر آن حکایت صورت میپذیرد و انتخاب وجه فعل، قید، حرف اضافه و پسوند نیز در راستای القای مفهوم و با توجه به ایدئولوژی نویسنده انجام میشود. در لایة بلاغی، تضاد بیشترین بسامد را دارد و با قدرت موسیقیآفرینی خود، فضاسازی و انتقال ایدئولوژی در انتقال مفهوم و نگرش نویسنده مؤثر است. افکار و ایدئولوژی عطار در بررسی هر سه لایه بهصورت آشکارا و ضمنی قابل بازیابی است.
Layered stylistics is one of the new methods in analyzing literary texts. In this method, the text is examined in five layers: phonetic, lexical, syntactic, rhetorical and ideological, in addition to examining the stylistic features of the text, the author's thoughts and attitudes on various topics are revealed. Attar’s Tazkirat al-Awliya can be studied based on this method due to its linguistic and intellectual prominence. In this article, the authors have studied “Tazkirat al-Awliya” in three lexical, syntactic and rhetorical layers by analytical-statistical method and have dealt with the salient features of each layer. In this study, in the lexical layer, words have been selected with previous attitude and thought. In the syntactic layer, the arrangement and connection of sentences together is based on the author's purpose of the anecdote, and the choice of verbs, adverbs, prepositions and suffixes is made in order to induce the concept and according to the author's ideology. There is a lot of simile in the rhetorical layer, which increases the clarity and simplicity of the text. Attar's thoughts and ideology can be retrieved explicitly and implicitly in the study of all three layers.e salient features of each layer. In this study, in the lexical layer, words have been selected with previous attitude and thought. In the syntactic layer, the arrangement and connection of sentences together is based on the author's purpose of the.
خلاصه ماشینی:
سبک شناسی لایه ای تذکرة الاولیاء عطار در سه لایۀ * واژگانی، نحوی وبلاغی (مقالۀ پژوهشی) مقدّسه کوچک زاده دانشجوی دکتری رشتۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران 1 دکتر احمد غنیپورملکشاه دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران دکتر علیاکبر باقری دکتر قدسیه رضوانیان استادان گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران چکیده سـبک شـناسی دانشی است که به مطالعۀ شیوة کاربرد زبان در متون میپردازد و در این مطالعه از روش های گوناگون بهره میبرد.
کاربرد این واژگان جنبۀ داستانی اثر را تقویت میکند، اما زمانی که مسـائل عرفانی و حکمت ها از زبان مشـایخ مطرح میشود یا خود عطار مسأله ای را تفسـیر میکند، لحن تغییر میکند و واژگان رسمیتر و زبان ادبیتر میشود؛ پس این دو نوع واژه ، دو نوع لحن در تذکره ایجاد میکنند: لحن رسمی و لحن محاوره ای.
عطار در تدوین تذکرة الاولیاء از منابع متعدّدی بهره برده اســت و بر این اساس ، این احتمال قوّت مییابد که کاربرد همزمان دو واژه در صورت کهن و نو به دلیل تفاوت دوره های زمانی منابع عطار اســـت که برای حفظ امانت داری آن را تغییر نداده اسـت .
بر این اساس کاربرد ساختار هم پایه درجمله های تذکرة الاولیاء به سه گونه است : الف ) زمانی که نویســنده قصــد دارد از نکته ای به ســرعت عبور کند و از شــرح آن بپرهیزد؛ ب ) زمانی که مطمئن اســت مخاطب از مطلب آگاه اســت و تنها برای یادآوری و تلنگر بیشتر آن را ذکر میکند و باسرعت از آن عبور میکند؛ ج ) برای تقویتُ بعد داستانی اثر و زنده و نمایشیکردن عبارات متن .