چکیده:
حکم ربا حرام قطعی است و در قرآن و روایات به آن تصریح شده است. آثار ربا نه تنها در آیات و روایات به آن اشاره شده است، بلکه تجربه بشری نیز مضرات آن را شناخته و امروزه در بحث اقتصاد مورد توجه اقتصادهای دنیا قرار گرفته است. مسأله حاضر، بررسی برخی آثار روانی و اقتصادی ربا از نظر آیات و روایات است. این بحقیق به صورت توصیفی انجام شده و اطلاعات مورد نظر به روش کتابخانهای گردآوری شده است. از دست آوردهای مهم این پژوهش این است که ربا نه تنها اعلام محاربه با خداست، بلکه این محاربه به خاطر آثار روحی و رانی است که در شخص به دلیل حرام خواری ایجاد میشود. از اثرات وضعی ربا نیز عدم تملک و حرمت تصرف در مال است که در نوع خود مهم و قابل توجه میباشد.
خلاصه ماشینی:
(همان ) مفهوم اقتصاد معناي لغوي اقتصاد يعني ميانه راه رفتن (منتهي الارب ) از ماده قصد در معنا رفتن ۔روان شدن ۔ قصد چيزي يا کسي را کردن نيت کردن در انديش ه و امثال آن ب ه کار رفت ه است (فرهنگ معاصر عربي ۔فارسي ص ٤٥٥) اقتصاد در اصطلاح به عنوان دانش بررسي وضع اقتصادي در زمينه توليد ۔توزيع و مصرف به کار مي رود (نظري ه پردازي اقتصادي اسلامي ص ٣٩ حسن آقاي نظري ) معنا اصطلاحي اقتصاد از مطالعه چگونگي استفاده از منابع نادر جامعه به منظور توليد کالاهاي با ارزش و تقسيم کردن بين افراد مختلف (دومسينک سالواتره يوجين اصول علم اقتصاد ص ۔ ٦) تفاوت بيع و ربا پس از نزول حکم حرمت ربا برخي با تشبيه بيع به ربا به ترديد آفرين دربارے حرمت ربا پرداختند ۔ ذٰ◌لک بأنهم قالوا إنما البيع مثل الربا ◌ۗ وأحل الله البيع وحرم الربا ۚ◌ آنان بدين سبب در اين عمل زشت افتند که گويند فرقي بين تجارت و ربا نيست ؛ حال آنکه خدا تجارت را حلال و ربا را حرام کرده (سوره بقره آي ه ٢٧٥) بعضي جستجو مي کند حلال دانستن اموال ربا با اين استدلال بيع ق ربا همانندند و همان گونه که اگر جنس به ديناري خريداري و سپس به دو برابر فروخته شود جائز است (روض الجنان ج ٤۔ص ١٠٤ و الميزان ج ٣ ص (86 خدا با رد چنين استدلالي تحليل و تحريم هر چيز را دنبال مصالح و مفاسد دانسته است چنان که حليت تابع مصالح آن و حرمت ربا با دنبال مفاسد آن است (روض الجنان ج ٤ص ١٠٤ و زبدٔە البيان ص ٤٣٣) بسيار بر آنک ه بيع براي ه حاجت و نياز انجام مي گيرد و در آن زياني نيست اما بر اضطراري است و در برابر آن ربا خواري مالک مالي بي عوض مي کرد يا أيها الذين آمنوا لا تأکلوا أموالکم بينکم بالباطل إلا أن تکون تجارٔە عن تراض اي اهل ايمان ، مال يکديگر را به ناحق مخوريد مگر آنکه تجارتي باشد که از روي رضا و رغبت کرده (سوره نساء آي ه ٢٩) البته مواردي نيز از حرمت ربا استثنا شده است که آن نيز در روايات به آن تصريح شده و بر اساس مصالحي اين حکم تشريع شده است و بالتبع آثار سوء اقتصادي در اين موارد وجود ندارد.