چکیده:
حقوق زوجین یکی از مهمترین بخشهای حقوق مدنی است که جنبه حقوقی صرف ندارد بلکه آمیخته با مسائل عرفی( آداب ورسوم اجتماعی) و اخلاقی است و دارای هردو جنبه مالی وغیرمالی است. بیشترین کاربرد واژهی عرف در قرآن، مربوط به حقوق زوجین وتنظیم روابط میان آن دو است. از این رو بیتوجهی به نقش عرف در حقوق زوجین سبب به وجودآمدن چالشهای بنیادی در جامعه میشود. هدف از نگاشتن این مقاله، تبیین جایگاه عرف در برخی ازمسائل حقوق غیرمالی زوجین، مانند ریاست خانواده، تمکین و حسن معاشرت ازدیدگاه حقوق ایران، مذاهب اسلامی و ادیان رسمی به روش تحلیلی توصیفی است. دراین مقاله ضمن تبیین حدود عرف وشناساندن آن به عنوان منبع قانونگذاری، در نهایت به این مسأله واقف خواهیم شد که گرچه عرف در نظام حقوقی ایران، بطورعمده در موارد سکوت نص، نقشتکمیلی و تفسیری دارد؛ امّا گاه نقش امری داشته و در بسیاری از موارد به صورت کاربردی در فقه وحقوق استفاده میگردد. همچنین نقش عرف در نزد اهل سنت تا بدان حد است که آنچه در نزد عرف نیکو و پسندیده شمرده می شود، نزد خداوند نیز پسندیده محسوب میگردد. نقش عرف درحقوق اقلیتها (کلیمی، زرتشتی و مسیحی [کاتولیک، پروتستان و ارتدکس]) نیز طبق رسوم و عادات مذهبی خودشان قابل انکار نیست، و منبع حقوق محسوب میشود.
Spouses's rights is one of civil law's concepts which not only has a legal aspect, but also it is full of customary and moral aspects and also has the both feature of financial and non-financial. The greatest use of customary law in Holy Quran is about spouses’s rights and regulating relations between them.For this very fact, ignoring the role of custom in spouses's rights conduces substantial challenges in the society. The purpose of this article is going to discuss about role of custom in some non-financial rights of spouses, such as Family headship, the Fulfill of duties,and Good behavior in Iran legal system Islamic religionst of in a descriptive analytical method.In this paper, while clarifying the scope of the custom and recognizing it as a source of legislation,Finally,we will realize that, although the custom in the legal system of Iran, most of all, in the case of the silence of the text, has a complementary and explicit role; However, it has a role to play. In many cases, the practical application of the Jurisprudence and the law is used also, the role of custom in the tradition of the Sunni is that what is considered to be a good and suitable custom is also pleasing to God. The role of custom on the rights of minorities (TheJew, Zoroastrian, and Christian), according to their customary religious practices, can not be denied, and is the source of law.
خلاصه ماشینی:
هدف از نگاشــتن اين مقاله ، تبيين جايگاه عرف در برخي ازمســائل حقوق غيرمالي زوجين ، مانند رياســت خانواده ، تمکين و حســن معاشــرت ازديدگاه حقوق ايران ، مذاهب اسـلامي و اديان رسـمي به روش تحليلي توصـيفي اسـت .
هدف مادراين مقاله اين است که بامراجعه به قانون مدني وتفقه در آيات قرآن و احاديث معتبر اســلامي ، حقوق غير مالي زوجين را با توجه به روح و محتواي کلي انديشـه اسـلام ،وهمچنين عرف وسـيره مسـلمين ،که گاه آميخته به تعصـبات و سـتمهايي عليه زن بوده اسـت ، مورد بررسـي قرارداده وسـپس آنهارا با مذاهب اسـلامي و اديان رسـمي تطبيق نموده تاگامي درجهت کاسـتن معضـلات وبازنگري مواد قانوني برداشته شود.
همچنين باتوجه به اينکه درمقررات احوال شـخصـيه ارامنه گريگوري در باب حقوق و تکاليف ناشـي ازازدواج سـخني از حســن معاشــرت ميان زوجين نيامده اســت ؛ دربند(ز) ماده ٤٣ آيين نامه احوال شــخصــيه ارامنه گريگوري ،يکيازموجبات طلاق را اختلاف شـديد اخلاقي وسـتيزگي ،سـلوک بد وتعدي عنوان نموده اسـت ، که بيانگر اين مطلب اسـت که بايد زوجين با هم به الفاظ زيبا بدون توهين وتحقير شـخصـيت صـحبت کنندورفتاري نيکو داشـته باشــند.
بنابراين قانونگذار بسـياري از قوانين مربوط به حقوق مشـترک غيرمالي زوجين ازجمله : حسـن معاشـرت ، معاضـدت در تشـييد مباني خانواده و تربيت اولاد ، وفاداري را با معيارعرف داوري نموده اسـت ؛که تمامي اين موارد ازنظر حقوقدانان ، مفهوم عرفي داشـته وحدود آن ها با توجه به عرف وعادت و مقتضــيات زمان ومکان تعيين مي شــود.