چکیده:
بررسی القاب اهلبیت از اهمیت بهسزایی برخوردار است. این مقاله بهدنبال آن است تا لقب حجتالله را از حیث امکان اختصاص داشتن آن به حضرت امام مهدی# مورد بررسی قرار دهد. تحقیق با استفاده از منابع حدیثی میکوشد تا بیان کند که در مرحله اول، اشتراکیبودن حجتالله نمود بیشتری دارد، ولی بعضی از علماء همانند مرحوم مجلسی بیان داشتند که چون حضرت امام مهدی#، آخرین حجت خداوند متعال در روی زمین میباشند، این لقب مختص ایشان است، لکن وجه جمعی نیز بیان میشود که اگر روایت، قرینه به معصوم خاصی داشت، روشن است که مختص همان معصوم میباشد، ولی اگر مطلق بیاید، مراد حضرت مهدی# است؛ البته روایتی مبنی بر این مطلب نداریم و لذا این جمع ضعیف بوده هرچند توسط سیره عملی علماء جبران شده است.
خلاصه ماشینی:
تحقیق با استفاده از منابع حدیثی میکوشد تا بیان کند که در مرحله اول، اشتراکیبودن حجتالله نمود بیشتری دارد، ولی بعضی از علماء همانند مرحوم مجلسی بیان داشتند که چون حضرت امام مهدی#، آخرین حجت خداوند متعال در روی زمین میباشند، این لقب مختص ایشان است، لکن وجه جمعی نیز بیان میشود که اگر روایت، قرینه به معصوم خاصی داشت، روشن است که مختصِ همان معصوم میباشد، ولی اگر مطلق بیاید، مراد حضرت مهدی# است؛ البته روایتی مبنی بر این مطلب نداریم و لذا این جمع ضعیف بوده هرچند توسط سیره عملی علماء جبران شده است.
در اینجاست که مسأله اهمیت پیدا میکند و اختصاصیبودن بعضی از القاب مورد توجه قرار میگیرد و لذا این پرسش پیش میآید که علت استعمال القاب مختلف برای شخص معصوم× چه بوده است و آیا امکان اشتراک القاب برای آنها وجود دارد یا خیر؟ واژه و لقب «حجتالله»، در بسیاری از ادعیه و متون روایی شیعه آمده است، مانند: زیارت آلیاسین و زیارت امینالله و روایاتی که معصوم× را به حجتالله خطاب میکنند، همانند روایتی که اميرالمؤمنين× فرمود: «منم حجتالله، خليفةاللَّه، باباللَّه؛ منم خزانهدار علم خدا و امين سرّ خدا، منم امام خلق پس از بهترين مردم محمد نبى رحمت|».
پرسش قابل طرح در اینجا، آن است که این واژه اولینبار برای چه کسی بیان شده و آیا هدف و مقصود خاصی از بیان این لقب بوده است؟ در برخی مقالات؛ همچون مقاله: «تحلیل تاریخی القاب مرتبط با مهدی (با تاکید بر لقبهای: منصور، سفاح، حجت) 3 صرفا به بحث لقب حجت ابنبابویه، الأمالی (للصدوق)، ترجمه: كمرهاى، ص36.