چکیده:
منظومۀ ایلیاد و ادیسۀ هومر و شاهنامۀ فردوسی، از آثار ماندگار در ادبیات حماسی جهان محسوب
میشوند. هومر ویژگیهای فرهنگی یونانیان را به نظم درآورده، و فردوسی، ویژگیهای فرهنگی
ایرانیان را به عنوان یکی از اقوام متمدّن به تصویر کشیده است. توصیف میدانهای جنگ و
هنرنمائی قهرمانان، بنمایۀ اصلی سه اثر حماسی ایلیاد، ادیسه و شاهنامه است. بررسیهای
تطبیقی میان منظومه های هومر، به عنوان انعکاس اندیشه و آرمانهای تمدّن یونان و
قدیمیترین تمدّن غرب، و منظومۀ شاهنامه که برآمده از اساطیر، فرهنگ و تاریخ ایران باستان
است، نکات جالب و جذّابی را روشن میکند که نشان از نزدیکی ادبیات حماسی یونان و ایران
دارد. نویسندة این مقاله سعی دارد در این راستا و فراتر از نگاه کالبدی و سطحی، از زاویۀ
روانشناسی به منظومههای هومر و فردوسی بنگرد، و با استفاده از شیوة تحقیق توصیفی از نوع
کتابخانهای با روش مستندنگاری ادبی و رجوع به منابع معتبر با استفاده از فیشهای مطالعاتی،
به هدف بررسی تطبیقی نمونه هایی از تیپهای شخصیّت این منظومه ها از دیدگاه یونگ دست
یابد، و طیف شخصیّتی آنها را بر اساس تیپهای هشتگانۀ یونگ، تحلیل و بررسی نماید. بر
اساس یافته های این مقاله، علّت و انگیزة رفتارهای هر یک از اشخاص دخیل در منظومه های
ایلیاد، ادیسه و شاهنامه، عناصر شخصیّت و نگرش برونگرا و درونگرایی وی نسبت به جهان
پیرامون خویش است که باعث بروز رفتارهایی منحصر به فرد در داستان منظومه ها میشود.
خلاصه ماشینی:
بـر اساس يافته هاي اين مقاله ، علت و انگيزة رفتارهاي هر يـک از اشـخاص دخيـل در منظومـه هاي ايلياد، اديسه و شاهنامه ، عناصر شخصيت و نگرش برونگرا و درونگرايـي وي نسـبت بـه جهـان پيرامون خويش است که باعث بروز رفتارهايي منحصر به فرد در داستان منظومه ها مي شود.
اين مقاله سعي دارد در همـين راسـتا و فراتـر از نگـاه کالبـدي و سـطحي بـه منظومه هاي هومر و فردوسي، با استفاده از شيوة تحقيق توصيفي از نوع کتاب خانـه اي، و با روش مستندنگاري ادبي و رجوع به منابع معتبر و با استفاده از فيش هاي مطالعاتي، بـه هدف بررسي تطبيقي نمونه هايي از تيپ هـاي شخصـيت منظومـه هاي حماسـي ايليـاد و اديسۀ هومر و شاهنامۀ فردوسي از ديدگاه کارل گوستاو يونگ دست يابد، و در پاسـخ بـه اين پرسش برآيد که آيا ميتوان تيپ هاي شخصـيتي منظومـه هاي هـومر و فردوسـي را طبق ديدگاه يونگ ، طبقه بندي و تحليل و بررسي کرد؟ يافتن پاسخ اين پرسش ، تحليلگر را قادر ميسازد تا از جهان بيني فرد و ارزش هاي دروني او درک بهتري بيابد.
از همين رو، بيشتر وزيران ، پهلوانان ، قهرمانان و زنان در منظومـه هاي هـومر و فردوسـي، متفکر و صاحبان خرد و انديشه اند؛ البته در بيشتر اين افراد، عقل و خرد با چـاره جويي و راه گشايي همراه است ، و طيف تيپ شخصيتي آن ها با توجـه بـه نقشـي کـه در داسـتان پذيرفته اند، از صاحبان عقل و خرد محض (درون گرايان متفکر) تا افراد خلـاق و چـاره جو (برون گرايان متفکر) در نوسان است ؛ به عنوان نمونه ، توصيف شخصيت افرادي چون زال ، بزرجمهر، شهرسپ - وزير داناي تهمورث ، جاماسـپ - وزيـر گشتاسـپ و همسـر دختـر زرتشت به نام پوروچيستا - همواره همراه با دانايي و خرد بوده است .