چکیده:
چکیدهپژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مهارت مدیریت استرس- هیجان بر کیفیت رابطه مادر-کودک در مادران کودکان با اختلال طیف اتیسم انجام شده است. این مطالعه از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون-پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری کلیه مادران کودکان با اختلال طیف اتیسم انجمن اتیسم ایران در شهر تهران بود که از بین آنها 30 نفر به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. از پرسشنامه ارزیابی رابطه مادر– کودک (رابرت راس، 1961) برای گردآوری داده ها و از تحلیل واریانس آمیخته چند متغیری با رعایت پیش فرض ها برای تحلیل داده ها استفاده شد. برنامه ارتقائی مادران در 7 جلسه دوساعته برای گروه آزمایش اجرا شد. نتایج نشان داد که نمرات مولفه های طرد و بیش حمایتگری در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل کاهش اما در پذیرش به طور معنادار افزایش یافته است(P<0.01) در مرحله پیگیری نیز ماندگاری اثر دیده شد. با توجه به موثر بودن برنامه ارتقائی مادران (مدیریت استرس- هیجان) در بهبود رابطه مادر- کودک مادران کودکان با اختلال طیف اتیسم، از این بسته می توان به عنوان یک مداخله روانشناختی استفاده کرد.
AbstractThe aim of this study was to determine The effectiveness of stress-emotion management skills training on quality of the mother-child relationship of mothers’ children with autism spectrum disorder. This study was an experimental study with a pretest-posttest-follow-up plan with a control group. The statistical Society was all mothers of children with autism spectrum disorder in Iran Autism Association in Tehran, from which 30 people were selected by purposive sampling and randomly divided into experimental and control groups. Mother-Child Relationship Evaluation (MCRE) Questionnaire (Robert Ross, 1961) were used to collect data. Mixed multivariate analysis of variance was used to analyze the data with respect to defaults. The mothers' promotion program was implemented in 7 two-hour sessions for the experimental group. The results showed that the scores of components of rejection and overprotection decreased in the experimental group compared to the control group, but in acceptance increased significantly (P <0.01).,in the follow up step lasting effect was seen. Due to the effectiveness of mothers' promotion program (stress-emotion management), improving the mother-child relationship of mothers’ children with autism spectrum disorder, this package can be used as a psychological intervention.
خلاصه ماشینی:
با بهره گيري از برنامه آموزشي متمرکز بر مادران داراي کودک مبتلا به اختلال #$$000 اوتيسم ، شايد بتوان به مادران و به تبع آن خانواده هاي آنان کمک کرد؛ طبق تحقيقات صورت گرفته والدين کودکان با اختلال هاي طيف اوتيسم بيش از والدين کودکان عادي و يا والدين با اختلال هاي روان شناختي ديگر، در معرض فشارهاي رواني ناشي از داشتن کودک ناتوان قرار دارند (بونيس ٢٠١٦،١؛ لي و چيانگ ٢، ٢٠١٨؛ بهرامي و همکاران ،١٣٩٦؛ غنيمي، دادخواه ، دانش و تقي لو،١٣٩٨) که اين مي تواند موجبات افسردگي و رنج رواني آن ها را مطابق تجربه زيسته مادران فراهم گرداند؛ بنابراين مي توان اذعان داشت که توانايي مديريت و تنظيم شناختي هيجان ٣ ازجمله مهارت هايي است که در والدين داراي فرزند مبتلا به اوتيسم دچار نقص شده است (ساي، ريچد اله ، ديسانايکا، ترولر و يولجارويچ ٢٠١٩،٤)؛ اين در حالي است که اين مهارت با برگرفتن فرايندهاي دروني و بيروني مي تواند با نظارت ، ارزيابي و اصلاح واکنش هاي هيجاني، به خصوص شدت و زمان آن ها، فرد را در رسيدن به اهدافش کمک کند (شفيعي تبار، اکبري چرمهيني و مولايي يساولي، ١٣٩٩)، چون اين مهارت توانايي روبرو شدن با هيجان هاي منفي به جاي اجتناب از آن ها در حالت پريشاني و درک همراه با شفقت جهت رسيدن به اهداف مهم را تقويت کرده (گريگوري، لاچانس و تايلر٢٠١٥،٥) منجر به بهبود کارکرد بين فردي مي شود (عاشوري، نوروزي و خونساري، ١٣٩٨)؛ بنابراين آموزش آن به والدين موجب کاهش استفاده از راهبردهاي منفي براي مقابله با مشکلات رفتاري کودکان و شرايط استرس زا در آنان مي شود (آلداو، نولن هوکسما و اسچيوزر٢٠١٠،٦).