چکیده:
«نهادهای تنظیمگر مالی»، از جمله سازمان بورس و اوراق بهادار نقش مهمی در تنظیم مقررات مربوط به بازار سرمایه ایفا میکنند. در گذشته از یک سو به دلیل سادگی ساختار حکومت، وضع، اجرا و تفسیر قوانین، و الزام اشخاص به رعایت آنها، صرفاً برعهدة قوای سهگانهی مقننه، مجریه و قضائیه قرار داشت، و از سوی دیگر، بسیط و محدود بودن وظایف حکومتی موجب میشد که ساختار مذکور بتواند نیازهای جامعه را کفایت کند. با این حال، صنعتی شدن جوامع و اشتغال هرچه بیشتر دولتها به اموری از قبیل بانکداری، تجارت، سرمایهگذاری، بیمه و صادرات و واردات، وضعیت مذکور را دگرگون ساخت و ایجاد نهادهایی با کارویژة تنظیمگری در حوزة روابط مالی را ضروری نمود. نهادهای مالی مذکور وظیفه دارند تا به عنوان مؤسساتی تخصصی، نیازهای نوین مالی جامعه را در اسرع وقت و به بهترین شیوه پاسخ دهند. شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان ارکان اصلی بازار سرمایه ایران، از جمله چنین نهادهای مالی هستند. کارایی مؤثر این نهادهای تنظیمگر مالی با استقلال آنها در هم گره خورده است و به عبارتی، آنچه بیش از همه میتواند کارایی مؤثر چنین نهادهایی را سبب شود، تضمین استقلال آنها است. استقلال نهادهای تنظیمگر مالی در وضع و تنظیم مقررات، نظارت، و استقلال ساختاری و مالی، جنبههای مختلفی هستند که در این مقاله مورد بررسی قرار میگیرند. ابعاد مذکور، سپس به طور خاص در نظام بورس و اوراق بهادار ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت.
Securities and Exchange Organization (“SEO”) of Iran is among “financial regulatory bodies” which perform an important function as to the regulation of the capital market. In the past, due to the simplicity of governmental structures, the duties regarding the adoption, interpretation and enforcement of the law were to be fulfilled solely by the three branches of the State, namely the legislative, executive and judiciary. Moreover, governmental functions and duties being limited had made that structure sufficient in satisfying the needs of the society. Nevertheless, the situation rapidly changed through the industrialization of societies and with governments being more and more involved in affairs like banking, commerce, investment, insurance, importation and exportation. This called for the creation of a new range of bodies having regulatory function in financial affairs. Accordingly, such bodies are considered as specialized institutions tasked with meeting the new financial needs of the society in an expedited and efficient manner. Securities and Exchange High Council and the SEO of Iran fall under this category of public entities. This paper is of the view that optimized and efficient functioning of such financial regulatory bodies is interwoven with their structural and financial independence and with respect to introducing the required regulations and supervision. It also specifically examines the multi-facet issue of independence in Iran securities and exchange system
خلاصه ماشینی:
شورای به منظور ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار عالی بورس به عنوان بالاترین رکن بازار اوراق بهادار و اعمال نظارت عالیه بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار، وظیفه ی وضع و تنظیم مقررات و تعیین سیاست های کلی و تصویب ابزارهای مالی جدید، صدور و لغو مجوز فعالیت (بورس ها، بازارهای خارج از بورس ، شرکت های سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و شرکت های تأمین سرمایه )، مجوز پذیرش اوراق بهادار یا معاملات اشخاص خارجی در بورس ، نظارت بر فعالیت سازمان بورس و اوراق بهادار و انتخاب اعضای هیأت مدیره ، بازرس و هیأت داوری آن سازمان را بر عهده 3 دارد.
٣. همان ، واد ٣ و ٤ ریاست شورا با وزیر امور اقتصادی و دارایی است ،١ اما نمایندگانی از قوه قضاییه (دادستان کل کشور یا معاون وی)، قوه مجریه (وزیر امور اقتصادی و دارایی، وزیر صنعت ، معدن و تجارت ، رئیس بانک مرکزی ٢ یا قائم مقام وی، معاون وزیر اقتصاد و خزانه دار کل )، مؤسسات غیر انتفاعی دولتی - (روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران ٣) و مؤسسات ٤ غیر انتفاعی خصوصی خصوصی (نماینده اتاق تعاون ،٥ و نماینده کانون های فعال در بازار سرمایه شامل کارگزاران ، کارگزاران /معامله گران ، بازارگردانان و سایر فعالان بازار٦)، و نیز اشخاص خبره (سه نفر خبره ی مالی منحصراً از بخش خصوصی با مشورت تشکل های حرفه ای بازار اوراق بهادار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیأت وزیران و یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذیربط و تصویب هیأت وزیران برای هر بورس کالایی) و رئیس سازمان که همان رئیس هیأت نامیده میشود، در تهران میباشد.