چکیده:
زمینه و هدف: رسانه بهعنوان یکی از قدرتمندترین ابزار ارتباطی عصر مدرن، بیش از هر ابزار دیگری در تعیین جهت کنشها، رفتارها و تغییر انگیزههای انسان امروزی اثرگذار است؛ بنابراین ارتباط بین رسانه و دین و تأثیر رسانه بر رفتارهای مذهبی افراد، مسئلهای است که موردتأیید متفکران و پژوهشگران نیز قرار گرفته و بر همین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی عوامل مؤثر بر گرایش دانشآموزان به تماشای برنامههای دینی در رسانة ملی است.روش: روش این پژوهش کمّی و پیمایشی است. بهمنظور سنجش روایی پرسشنامة محققساخته از دو روش اعتبار محتوایی و روایی سازه استفاده شد. برای سنجش پایایی مقیاس های مورداستفاده در تحقیق، از ضریب آلفای کرونباخ بهرهگیری شد. میزان ضریب آلفای کرونباخ بهدستآمده برای همة مفاهیم تحقیق، بزرگتر از 85/0 است. جامعة آماری، دانشآموزان دبیرستانی شهر تهران به تعداد ۳۱۹۹۵۴ نفر بودند. نمونة آماری با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 379 و روش نمونهگیری تصادفی تعیین شد که با استفاده از روش نمونهگیری احتمالی طبقهای انتخاب شدند.یافته ها و نتیجهگیری: یافتههای تبیینی پژوهش نشان میدهد که حدود 41 درصد از واریانس متغیر گرایش به تماشای برنامههای دینی در رسانه ملی، توسط مجموع متغیرهای مستقل (سن، پایگاه اجتماعی- اقتصادی، جایگزینهای فراغتی، اعتماد سیاسی و میزان دینداری) تبیین میشود. بهطورکلی میتوان چنین نتیجهگیری نمود که رسانة ملی میتواند با رویکرد تحولگرایانه و با استفاده از روشها، ابزارها و تکنیکهای نوین و کارآمد، دین را در جلب و جذب بیشتر مخاطبان (بهویژه جوانان و نوجوانان)، تعمیق باورهای مؤمنان، بسط قلمرو و نفوذ به عرصهها و ساحتهای گوناگون حیات فردی و اجتماعی یاری کند.
خلاصه ماشینی:
اين تحقيق ، در پي پاسخ به اين سؤال اصلي بود که مردم با چه انگيزه هايي به تماشاي برنامه هاي ديني تلويزيوني مي پردازند و چه عاملي باعث عدم مصرف اين برنامه ها مي شود؟ همچنين آيا تماشاي اين نوع برنامه ها بر دين داري افراد تأثيرگذار است يا خير؟ نتايج نشان مي دهد عامل اصلي عدم تمايل دانش آموزان براي تماشا، کسل کننده و خشک بودن اين برنامه ها است .
مباني نظري قدرت نفوذ رسانه ها در دوران کنوني ، سبب شده است که همۀ جوانب زندگي انسان و حيات اجتماعي او، تحت تأثير و سيطرٔە رسانه ها باشد؛ درواقع رسانه ها به عنوان بازوي فرهنگي جوامع ، جزء لاينفک زندگي افرادبه ويژه جوانان به شمارميآيند؛به طوريکه دردنياي امروزنسل جوان ازطريق رسانه هابابخش عظيمي از قوانين حاکم بر اخلاق ، آداب ، ارزش ها و به طورکلي فرهنگ جامعۀ خود و ساير جوامع آشنا مي شود؛ بنابراين رسانه هاي گروهي در جامعۀ اطلاعاتي و ارتباطي امروز نقش بنيادي برعهده گرفته اند (مهدي زاده و زارع غياثآبادي ، ۱۳۹۴: ۱۴۶).
گفتني است نتايج پژوهش ماهروسادات کشاورز(۱۳۹۶) نيز نشان داد که تبديل محتواهاي ديني به برنامه هاي رسانه اي در قالب پخش نمايشي به شکل هنرمندانه مي تواند آثار دوجانبه و مثبتي داشته باشد؛ به اين شکل که براي معتقدان به دين ، نوعي شور و آگاهي مذهبي را موجب شده و براي کساني که به دنبال مسائل مذهبي نيستند، حداقل به عنوان برنامه اي سرگرمکننده و جالب ، عمل ميکند.