چکیده:
با توجه به اینکه بازارها به عنوان ستون فقرات و قلب تپندۀ اقتصاد شهرهای ایرانی شناخته میشوند باید با وحدت معنایی و فضایی خود، تجلّیگاه هنر، اندیشه و تدبیر ایرانی بوده و در جهت رفع نیازهای انسانی به مطلوبترین شکل عرض اندام نمایند. تجربۀ انسان در فضاهای مختلف شهر نیز از طریق کانالهای حسی گوناگون صورت میگیرد؛ در ادراک فضا هرچه اندامهای حسی بیشتری تحریک شوند، تاثیرگذاری فضا بیشتر و درک از فضا کاملتر و عمیقتر صورت خواهد گرفت و احتمال سرزندگی، حس تعلق به مکان در آن فضا نیز افزایش خواهد یافت. هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش مولفههای غنای حسی در ایجاد سرزندگی و حس تعلق به مکان در شهرک شهید بهشتی مشهد است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت آمیخته و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جهت گردآوری اطلاعات پیشینه و مبانی نظری، از روش مطالعات کتابخانهای و جهت گردآوری و تحلیل اطلاعات در مطالعۀ میدانی از روش پیادهروی حسی، یادداشت برداری حسی و پرسشنامۀ حضوری استفاده شده است. جهت سنجش غنای حسی در بازار محلی شهرک شهید بهشتی مشهد، به بررسی عوامل محرک و میزان درگیری هر کدام از حواس پنجگانه و همچنین حس امنیت، حس زمان و حس تعلق پرداخته شد، مساحت رنگ شده در نمودارها، میزان درگیری حواس در این بازار را نشان میدهد. یافتهها بیانگر آن است که به ترتیب بیشترین مساحت رنگ شده مربوط به حس بینایی است؛ بعد از حس بینایی بیشترین میزان درگیری حواس مربوط به حس زمان است چرا که گذر زمان در این مکان به دلیل سرزندگی و جذابیت بازار احساس نمیشود و میزان درگیری حواس زیاد است. اولویت بعدی غنای حس بویایی میباشد که دلیل آن وجود (انواع مواد غذایی، میوه وسبزیجات و ماهی) است؛ درگیری حواس شنوایی و چشایی در بازار شهرک شهید بهشتی به یک میزان است و بعد از این حسها، غنای حس امنیت و در آخر غنای حس لامسه احساس میشود.