چکیده:
همنشینی مفاهیم متضاد در آیات قرآن، همواره مفسران را برآن داشته تا دست به تأویل زده و با دلایلی همچون مجاز و استعاره، معنای آیه را توجیه کنند. همنشینی دو واژه «بشارت» و «عذاب الیم» در 7 آیه، یکی از مواردی است که مفسران را به زحمت تأویل انداخته و برای رهایی از این تناقض، دست به تبیینهای مختلفی زدهاند. آنچه این پژوهش در پی آن است، تبیینی دقیق از معنای بشارت به عذاب است که با بررسی روابط همنشینی و جانشینی و روش تحلیلی-توصیفی، چنین حاصل شد که بشارت به عذاب الیم در معنای حقیقی خود بهکار رفته و مراد آن است که نفوس گنهکاران پس از عبور از عذابی دردناک، خالص شده و به فطرت نخستین خود بازگشته و آماده ملاقات با پروردگارشان میشوند و این، همان مفهوم بشارت به عذاب است و مبین این مسأله اینکه اولاً مراد خداوند ناظر به نتیجه کار است. ثانیاً خداوند مربی است و تنبیه مربی از باب تربیت است، نه انتقام و یا شکنجه و آزار از بین برنده و چنین تنبیهی هرچند در ظاهر دردناک است، اما در باطن خیر است و به دنبال آن شادی پایدار خواهد بود.
The juxtaposition of contradictory concepts in the verses of the Qur’n has always led the commentators to interpret and justify the meaning of the verse with reasons such as allegory and metaphor. The juxtaposition of the two words “good tiding” and “painful chastisement” in 7 verses is one of the cases in which the commentators have bothered to interpret and have given different explanations to get rid of this contradiction. What this study seeks is a precise explanation of the meaning of good tidings of a painful chastisement, which by examining the relations of juxtaposition and substitution and the analytical-descriptive method, it was concluded that the good tidings of a painful chastisement has been used in its true meaning and its purpose is that after going through a painful chastisement, the sinful people are purified and return to their original nature and prepare to meet their Lord, and this is the meaning of good tiding to painful chastisement. This explains that, firstly, God intends the result of the work and, secondly, God is a trainer, and the punishment of a trainer is in terms of training, rather than revenge or destructive torture and persecution; and such punishment, although painful on the surface, is good on the inside and will be followed by lasting happiness.
خلاصه ماشینی:
(مطهري، ١٣٩٠: ١٥٤/١٦) مفهوم بشارت به عذاب اليم که ظاهراً دو معناي متضاد را در خود جمع کرده ، موضوع اين مقاله است که تاکنون بدان اشاره نشده ؛ چه ، نگارندگان معتقدند بشارت به معناي حقيقي خود به کار رفته و مراد خداوند از بيان عذاب اليم با واژه بشارت ، نشان دادن اين حقيقت است که عذاب اليم هرچند مرحله اي بسيار سخت و طاقت فرسايي است ، ولي چون با هدف تربيتي و پاکسازي انسان است ، در نگاهي سطحي، رنج و درد است ، ولي در نگاهي عميق و ژرف ، شاديبخش و تکامل آفرين است .
(فخر رازي، ١٤٢٠: ٥٤/٢؛ طوسي، بيتا: ٢١٢/٥) طبرسي در مجمع البيان علاوه بر چگونگي کاربرد واژه «بشارت »، به ريشه آن که از «بشره » و به معناي پوست بدن است ، تصريح کرده است ؛ چرا که بشارت چه در خير و چه در شر به کار رود، در هر صورت بايد تغيير چهره مخاطب را به همراه داشته باشد، همچنان که استعمال «بشر» را از باب اتباع و استعاره مي داند.
» (طباطبايي، ١٣٩٠: ٤١٢/١) همان طور که اشاره شد، بيشتر مفسران و قرآن پژوهان معتقدند خلود در عذاب به معناي ماندگاري هميشگي در آن نيست و اين نتيجه ، مؤيد فرضيه اي است که در اين پژوهش مطرح شد و آن ، خروج گناهکاران از عذاب است که پس از تطهير نفوس ، آماده ملاقات با خدا شده و به همين دليل ، خداوند عذاب اليم براي آنها را تحت عنوان بشارت بيان کرده است .