چکیده:
یکی از ویژگیهای سبکی سوگسرودههای دوره نخست دفاع مقدس (1359 ـ 1363) تصویرپردازی طبیعت است که به اقتضای موضوع سوگ و رثای شهید از بلاغت سنتی فراتر میرود و با مکتبهای ادبی جهان پیوند میخورد از این رو ریشهیابی نگرش شاعران به تصویرپردازی طبیعت و تعلق آن به مکاتب ادبی، مسالۀ محوری این پژوهش است. با بررسی ماهیت تصویرپردازیها در سوگسرودههای سالهای نخست جنگ، تلفیقی از ویژگیای دو مکتب رمانتیسیسم و کلاسیسیسم آشکار شد که میتوان آن را ماهیت دوگانه رمانتیک ـ کلاسیک طبیعت در سوگسرودههای دفاع مقدس نامید. این ویژگیها عبارتند از «طبیعت بهمثابۀ سوگوار (صاحبعزا)»، «طبیعت بهمثابۀ اعتباردهنده به شهید»، «طبیعت بهمثابۀ اعتبارگیرنده از شهید» و «طبیعت بهمثابۀ فضاساز» که ریشه در کارکرد رمانتیک طبیعت دارند و «تقلید از طبیعت»، «تقلید از قدما»، «آموزندهبودن و خوشایندی»، «وضوح و روشنی» و «برازندگی» که به مولفههای کلاسیسیسم متعلقاند. دلیل این دوگانگی، پیوند رویکرد سنتگرا و حقیقتنگر با رویکرد عاطفی است که شاعران دفاع مقدس در سوگسرایی شهدای جنگ با آن رویارو بودهاند و آن را برای بیان و انتقال تاثیرگذار حالات سوگوارانه خود به خواننده برگزیدهاند.
One of the stylistic features of the elegies of the first period of the Holy Defense (1980-1984) is the imagination of nature, which goes beyond traditional rhetoric due to the subject of mourning of the martyr, and is connected with the literary schools of the world. By collecting all the elegies of the first years of the war that have been published in the collection of poets’ poems and studying the function of nature in images, a combined nature was revealed that can be called a romantic-classical duality. Among the romantic functions of nature in elegies are “nature as a mourner”, “nature as a creditor to the martyr”, “nature as a credited by the martyr” and “nature as a part of setting”. Among the classicism components, “imitation of nature”, “imitation of the ancients”, “instructiveness and pleasantness”, “clarity”, and “decorum” are noteworthy. This duality is the result of linking the traditionalist and truth-seeking approach with the emotional approach that the poets of the Holy Defense have faced in mourning the martyrs of the war, and have chosen it to express and effectively convey their mourning states to the reader.
خلاصه ماشینی:
دوگانۀ رمانتيک ـ کلاسيک تصويرپردازي طبيعت در سوگ سروده هاي دفاع مقدس (با تکيه بر اشعار سال هاي ١٣٥٩-١٣٦٣) دکتر سپيده يگانه ١ 1 دريافت مقاله : ١٣٩٩/١١/٤ پذيرش مقاله : ١٤٠٠/٦/٢٧ چکيده يکي از ويژگيهاي سبکي سوگ سروده هاي دورٔە نخست دفاع مقدس (١٣٥٩ ـ ١٣٦٣) تصويرپردازي طبيعت است که به اقتضاي موضوع سوگ و رثاي شهيد از بلاغت سنتي فراتر ميرود و با مکتبهاي ادبي جهان پيوند ميخورد از اين رو ريشه يابي نگرش شاعران به تصويرپردازي طبيعت و تعلق آن به مکاتب ادبي، مسألۀ محوري اين پژوهش است .
اين سروده ها به اقتضاي ماهيت موضوعي، يکي از مناسبترين اشعار براي بررسي عاطفه در شعر است ؛ به عبارت ديگر موضوع اين اشعار، درون نگري شاعرانۀ سرايندگان آثار و ارتباط فکري و قلبياي که با فضاي دفاع مقدس و به طور خاص ، شهدا يا شهيد خاصي برقرار ميکنند، يکي از مسائلي است که بويژه در شعر دورٔە نخست سالهاي جنگ ، کمتر مطالعه و بررسي شده است .
١-١ بيان مسأله و روش تحقيق پرسشي که اين پژوهش در پي پاسخگويي آن است دربارٔە بازنمايي طبيعت و کارکرد آن در تصويرپردازيهاي سوگ سروده هاي دفاع مقدس است ؛ اينکه شاعران در به کارگيري عناصر طبيعت به اقتضاي موضوعي مرثيه ، چه کارکردهايي از طبيعت را به خدمت گرفته ، و به کدام مکتبهاي ادبي نزديک شده اند.
از آنجا که فرد وصف شده در چنين اشعاري غايب است و سخني از زبان او بيان نميشود، اين تقدس و دور از دسترس بودن دوگانۀ رمانتيک ـ کلاسيک تصويرپردازي طبيعت در سوگ سروده هاي دفاع مقدس نمايانتر ميشود و البته شکل خاصي به خود ميگيرد که تقريباً در همۀ اشعار تکرار شده است .