چکیده:
کتاب آیین در ایران نوشتۀ میرزا یحیی دولت آبادی، از بزرگان و تکاپوگران بابی است که با وجود انتساب وی به مقام جانشینی میرزا یحیی صبح ازل و مقام شهید بیان، اما به سبب نهان زیستی رایج بابی، گمان هایی بر مسلمان بودن و یا مسلمان شدن وی در پایان حیات در برخی از مکتوبات تاریخی یافت می شود. سیدمقداد نبوی رضوی در نقد و بررسی خود، با پژوهشی تاریخی و استدلالی در ابتدا به استناد مکتوبات و مستندات، ماهیت عقاید بابی و خلاف عقاید شیعی و اسلامی میرزا یحیی را آشکار کرده است و پس از آن به بررسی مسائل مطروحه در این کتاب پرداخته و هدف کتاب را برخلاف ظاهر تاریخی آن در شرح سیر گسترش آیین
اسلام در ایران و پرداخت به شریعت اثن اعشری در دوران غیبت کبری، مهیا کردن بستری مناسب برای گنجاندن دعاوی سیدعل یمحمد باب در بین عقاید شیعی بیان نموده است.
همچنین در نگاه وی این کتاب سندی از خاستگاه بابی بخش مهمی از اندیشۀ اصلاح دین در ایران است و ازای نروست که به توضیح نام کتاب، "نگاه به دیانت باب از دریچه اصلاح مذهب تشیع" افزوده شده است.
کتاب«الدین فی ایران» تالیف میرزا یحیی دولت ابادی، من کبارالبابیه ونشطايهم، رغم تنسیبه
لخلافه میرزا یحیی صبح الازل ومنحه مقام شهید البیان لکنه نظرا للسریه التی تخیم علی حیاه
البابیین، فانه اشیع عنه انه کان مسلما او انه اعتنق الاسلام فی نهایه حیاته کما وجد ذلک فی
بعض المدونات التاریخیه. ویری السید مقداد النبوی الرضوی فی کتابه النقد و الاستقصاء
استنادا الی المدونات والوثايق من خلال بحوثه التاریخیه والاستدلالیه فی الدرجه الاولی، یری
ان ماهیه العقايد البابیه للمیرزا یحیی قد کشفت اختلافها عن العقايد الشیعیه والاسلامیه وقام
السید مقداد بعدها بدراسه المسايل المطروحه فی هذا الکتاب والهدف من ذلک بیان اختلافها
للحیثیه التاریخیه فی شرح مسیره انتشارالعقیده الاسلامیه فی ایران وتناول تشریعات الاثنی
عشریه فی فتره الغیبه الکبری، لاعداد الارضیه المناسبه لحشر مزاعم السیدعلی محمد الباب
بین عقايد الشیعه. کذلک فانه وثق من خلال رویته لهذا الکتاب سندا من دعاوی الباب واشار الی
جانب مهم من افکار الاصلاح الدینی فی ایران ولهذاالسبب نجده قد اضاف فصلا لتوضیح اسم
الکتاب، اطلق علیه عنوان "رویه لدیانه الباب من بوابه اصلاح مذهب التشیع".
Mirza Yahya Daulatabadi - who is one of the most important influencers of the Qajar era
- as the successor of Mirza Yahya Sobh Azal (the successor of the Bab) had such a hidden
existence and concealment of his beliefs that many historians consider him a Muslim or
a converted Babi.
Apart from the narratives that show his Babi secret belief, the book Faith in Iran - which
was written in the last years of his life - shows the eternal nature of his secret belief.
This article introduces a newly discovered version of this book written by his successor,
Mohammad Sadegh Ebrahimi, and provides historical and reliable points. This version
has some advantages compared to the printed version of the Book of Faiths in Iran, which
was printed by the author.