چکیده:
واکنش کیفری علیه کودکان و نوجوانان از جمله مباحث مهم در قانون مجازات اسلامی ایران و قانون دادگاههای جوانان آلمان است. این اهمیت از آنجا ناشی میشود که کودکان و نوجوانان جزو اعضای آسیب پذیر جامعه هستند؛ از این رو، هرواکنشی میتواند در آینده آنها اثر سویی بگذارد. به همین دلیل، در اکثر نظامهای حقوقی سعی بر حمایت بیشتر از این دسته افراد است و سنین بالاتر را برای مجازات آنها در نظرگرفتهاند. در قانون ایران سن مسئولیت کیفری را به 4 دسته تقسیم کردهاند که بدین گونه است: 1) تا 9 سال 2) 9 تا 12 سال 3) 12تا 15 سال 4) 15تا 18 سال. در قانون آلمان تا 14 سال مسئولیت کیفری ندارند و از 14تا 18سال سه دسته اقدامات وجود دارد که شامل: تادیبی (انضباطی)، تربیتی (دستورالعمل) و مجازات است. در این پژوهش، پژوهشگران در پی آن هستند تا مجازات نوجوانان در ایران و آلمان را به روش توصیفی-تحلیلی بررسی کنند و از آنجایی که سن مشترک مسئولیت کیفری در نظامهای حقوقی این دو کشور 15 تا 18 سال است، هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی مجازات نوجوانان 15 تا 18 سال در قانون ایران و آلمان است.
خلاصه ماشینی:
بخش اول: مجازاتهای سالب آزادی نوجوانان در ایران و آلمان به رغم تفاوتهایی که در نظامهای عدالت کیفری در دنیا وجود دارد، کیفر همواره در این نظامها وجود داشته و حق اعمال مجازات همیشه برای دولتها محفوظ است (فرح بخش و بنی هاشمی، 1398: 195).
با این وجود هنوز هم پاسخهای سالب آزادی حتی در نظام های عدالت کیفری اطفال و نوجوانان پابرجاست که با توجه به اسناد بین المللی 1 در اینجا منظور از طفل شخص زیر ۱۸ سال تمام میباشد، مگر آنکه در قانون داخلی کشوری سن کمتری شناسایی شده باشد (فرزین راد، 1386: 144).
به هر رو با توجه به ماده ۸۹ قانون مجازات اسلامی، اطفال و نوجوانان بزهکار ۱۵ تا ۱۸ سال باید به کانون اصلاح و تربیت جهت گذراندن مدت سلب آزادی و با هدف اصلاح و درمان فرستاده شوند و قانونگذار ایران، برای پاسخ دهی به نوجوانان بزهکار ۱۵ تا ۱۸ سال استفاده از این واکنش را به رسمیت شناخته است.
ب) اقامت در منزل در ساعاتی که دادگاه معین میکند یکی دیگر از انواع پاسخهای سالب آزادی در حقوق کیفری اطفال و نوجوانان ایران، اقامت در منزل است که از جمله ضمانت اجراهای نویافته محسوب میشود و آزادی نوجوان بزهکار در پرتو این پاسخ در منزل گرفته میشود.
پس طبق این تبصره این پاسخ فقط شامل نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ سال میشود و همچنین با توجه به متن ماده ۸۹ در صورتی میتوان از این پاسخ استفاده کرد که جرم تعزیری درجه ۱ تا ۵ باشد اما طبق ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی میتوان برای بالغان زیر ۱۸ سال که رشد کیفری ندارند و مرتکب جرمهای مستوجب حد یا قصاص شدهاند، از این پاسخ استفادهکرد.