چکیده:
آیا ملاصدرا مبتکر حکمت متعالیه، در بازنمایی ولایت عالمان دین و تبیین بنیادها و مبانی آن، اهتمام ورزیده است؟ این مقاله دادههای خود را با تورّق و بررسی کتب ملاصدرا استخراج کرده و به فراکاوی و توصیف پرداخته، پی برده که وی با تمهید مقدماتی، تدبیر جامعه را پس از امامان:، جزو مسؤولیتهای دین شناسان، شناسانده است: 1. لقاءالله کمال غایی آفرینش؛ 2. جهانبینی توحیدی پیشنیاز وصول به غایت فرجامین؛ 3. جمعگرایی انسان؛ 4. بایستگی قانون؛ 5. قوانین وحیانی تنها تأمین کننده سعادت؛ 6. فرشتگان وسایط میان خدا و پیامبران؛ 7. لزوم وجود پیامبران برای دریافت و اجرای قوانین؛ 8. معجزه، گواه راستگویی پیامآوران؛ 9. امامان معصوم وسایط میان پیامبر9 و عالمان و 10. دین شناسان وسایط میان امامان و مردم. ملاصدرا پس از بیان امور بالا، تأکید کرده، در دوره غیبت امام، عالمان دینی موظفند دریافتهای خود را که از منابع و آبشخورهای معتبر برگرفتهاند، به مردم ابلاغ و افزون بر آن همانند پیامبر و امامان معصوم: اجرا کنند تا انگیزه غایی آفرینش که وصول انسان به سعادت ابدی است، تحقّق یابد. بیتردید تنفیذ و اجرای بسیاری از احکام، وابسته به قدرت و برپایی دولت است.
Has Mulla Sadra, the author of the Transcendental Philosophy, made an effort to represent the authority of the religious scholars and explain its foundations and principles? This article has extracted its data by analyzing and examining Mulla Sadra's books, coming to the realization that with some preliminary preparations, Mulla Sadra identified the planning of a society as one of the responsibilities of theologians after the Imams: 1. vision of God, as the ultimate perfection of creation; 2. the monotheistic worldview is a prerequisite for achieving the ultimate goal; 3. human tendency towards collectivism; 4. the necessity of laws; 5. the revealed laws are the only providers of happiness; 6. angels are mediators between God and the prophets; 7. the need for prophets to receive and implement laws; 8. miracles, proof of the truthfulness of divine messengers; 9. infallible Imams are mediators between the Prophet and scholars; and 10. religious scholars (theologians) are mediators between Imams and people. Having stated the above subjects, Mulla Sadra emphasized that during the time of the Imam's occultation, religious scholars are obliged to communicate to the people what they have received from reliable sources, and in addition to that, like the Prophet and the infallible Imams, they are ordained to implement the ultimate motive of creation which is man’s achievement of eternal happiness. Undoubtedly, the execution and implementation of many decrees depends on the formation and power of the government.
خلاصه ماشینی:
ملاصدرا پس از بیان امور بالا، تأکید کرده ، در دوره غیبـت امـام ، عالمان دینی موظفند دریافت های خود را که از منابع و آبشخورهای معتبر برگرفتـه انـد، بـه مردم ابلاغ و افزون بر آن همانند پیامبر ٩ و امامان معصوم : اجرا کنند تـا انگیـزه غـایی آفرینش که وصول انسان به سعادت ابدی است ، تحقّق یابد.
چـون سالک در طریق استکمالی ذاتی خود در سفر من الخلق الـی الحـقّ از مرتبـه عقل هیولانی و بالقوه به مقام عقل بالفعل و عقل مسـتفاد رسـید و بـا عقـل بسیط پیوست و اتحاد وجودی با آن یافت که منتهای سفر و غایت آمال اولو الالباب است ، به اسما و صفات حسنای الهـی متصـف مـی شـود؛ یعنـی بـه سعادت خود نایل می آید و آثار وجودی وی قوی می گردد و یکی از مظـاهر عظام الهی قرار می گیرد و صاحب ولایت تکوینی می شـود و از ایـن حالـت نفسانی تعبیر به «قرب » می شود (حسن زاده آملی ، ١٣٦٥، ص ٥٠٢).
پیامبران مبلغان و مجریان شریعت چنان چه گذشت ، از دیدگاه ملاصدرا بشر برای استکمال و رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی ، نیازمند قانون دین است و قوانین دیگر نمی تواند عهده دار این مهم گـردد.
لذا فلسفه سیاسی ملاصدرا غایت مدار اسـت کـه همـه عناصر فکری و عملی برای رسیدن به خدا و سعادت انسان تنظیم شده اند.