چکیده:
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، پیشگام در دادهپردازی علوم اسلامی است و گروه حدیث نور، از پرسابقهترین گروههای علمی این مرکز است که تاکنون بنا بر شرح وظایف خود، نرمافزارهای مختلفی را در حوزه حدیث، تولید و تقدیم جامعه علمی و حدیثپژوهان عزیز کرده است. این گروه، در مسیر غنیسازی متون حدیثی و تولید نرمافزارهای کتابخانهای و معجمهای موضوعی، مراتب موفقیت خود را ثابت نموده و در حال حاضر، جدیدترین محصول این گروه، «کتابخانه جامع احادیث شیعه و اهلسنّت - نسخه ۲» را - که از آن به عنوان تجمیع 2 یاد میشود - تولید و عرضه عمومی کرده است. این محصول، به لحاظ گذر از عادت مستمرّ و آییننامهای مرکز در تولید محصولات حدیثی صرفا امامیمذهب، برای نخستینبار گام جدید و بلندی در غنیسازی حجم گستردهای از متون حدیثی اهلسنّت برداشته تا بتواند با فراهمسازی بستر مطالعات تطبیقی بینالمذاهب و ایجاد امکانات و دسترسیهای پژوهشی به کاربران، نقشی جدید و متفاوت ایفا کند.
این نوشتار، به توضیح و معرّفی محتوای علمی این نرمافزار و نوآوریهای پژوهشی آن پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
این محصول، به لحاظ گذر از عادت مستمرّ و آییننامهای مرکز در تولید محصولات حدیثی صرفاً امامیمذهب، برای نخستینبار گام جدید و بلندی در غنیسازی حجم گستردهای از متون حدیثی اهلسنّت برداشته تا بتواند با فراهمسازی بستر مطالعات تطبیقی بینالمذاهب و ایجاد امکانات و دسترسیهای پژوهشی به کاربران، نقشی جدید و متفاوت ایفا کند.
سیاستگذاری انتخاب منابع پس از تصویب طرحنامه تفصیلی در جلسات مشورتی، انواع مختلفی به لحاظ انتخاب گستره زمانی پدیدآورندگان مورد بحث قرار گرفت و در پایان، مقرر گردید که این نرمافزار بهصورت فازبندی در دو مرحله دیگر تولید و عرضه گردد و نخستین گام اجرائی آن دربردارنده آثار پدیدآورندگان تا پایان قرن پنجم هجری و صرفاً منابع حاوی متن اصلی و غیرشروح باشد؛ هرچند مرحله مقدّماتی یا همان نسخه نخست این پروژه، پیشازاین تولید شده است.
در یک نگاه کلی، سه عامل اصلی در تولید این نرمافزار مشترک حدیثی، نقش داشته است: * توجیه علمی بر پایه لزوم ایجاد بستر مناسب و واحد برای مطالعات تطبیقی حدیثی بینالمذاهب؛ * توجیه سیاسی بر پایه تقریب میان مذاهب اسلامی و تلاش برای رفع بسیاری از سوءتفاهمهای اعتقادی و نسبتهای بیپایه؛ * تلاش برای حفظ و احیای کتب مفقود یا کمیاب اهلسنّت در موضوع فضایل اهلبیت (علیهمالسلام).
حدیثپژوهی، امکانات و عملکرد کارتابل «حدیثپژوهی» برای نخستینبار در برنامههای حدیثی مرکز افزوده شده تا کاربر بتواند تمامی روایات موجود در منابع کتابخانه را در یک بستر واحد با قابلیتهای مختلف، نظیر: نمایش یا پنهان ساختن اسناد، تفکیک احادیث بر اساس یک قائل خاصّ - به تفکیک معصومان و غیر ایشان - و احادیث «درباره معصوم» در آثار پدیدآور دلخواه، کتب دلخواه، قرن یا مذهب دلخواه، محدود و مشاهده نماید و در بانک بزرگ روایات، فارغ از متون غیرحدیثی، تعلیقهها و...