چکیده:
هنر تلاوت قرآن کریم، محمل مؤثر و زیبایی جهت انعکاس تعالیم و آموزههای هدایتگر الهی است که میتواند تأثیری شگرف در روح و جان انسانها داشته باشد. این هنر با توجه به عجینبودنش با معجزه الهی در طول تاریخ اسلام بهویژه در دو قرن اخیر اهمیت و جایگاه خاصی در میان مسلمانان جهان پیدا کرده است. نوشتار حاضر با استفاده از منابع کتابخانهای و برمبنای آموزههای قرآن و روایات اسلامی و پیمایش مراحل توصیف، تحلیل و تبیین ابعاد هنر تلاوت قرآن کریم را مورد بررسی قرار داده است. در این راستا ابعاد هنری تلاوت قرآن را در مواردی مانند صوت، لحن، تجوید و حفظ قرآن مورد بررسی قرار گرفت تا بتوان ابعاد هنری تلاوت قرآن را به نمایش گذاشت. نهایت آنکه از مهمترین ابعاد هنر تلاوت، آشنایی با معنا و مفهوم آیات از طریق حفظ قرآن، تلاوت همراه با اداء و تجوید و بهکارگیری صحیح وقف و ابتداء است.
The art of reciting the Holy Quran is an effective and beautiful medium for reflecting on the teachings and teachings of God, which can have a tremendous impact on the souls and souls of people. Due to its association with divine miracles throughout the history of Islam, especially in the last two centuries, this art has gained special importance and place among the Muslims of the world. The present article has investigated the aspects of the art of reciting the Holy Quran by using library sources and based on the teachings of the Quran and Islamic traditions and surveying the stages of describing, analyzing and explaining the art of reciting the Holy Quran. In this regard, the artistic dimensions of reciting the Quran were examined in cases such as sound, tone, interpretation and memorization of the Quran to show the artistic dimensions of reciting the Quran. Finally, one of the most important aspects of the art of recitation is getting to know the meaning and meaning of the verses through memorizing the Quran, reciting with pronouncing and tajweed, and using the correct endowment and initiation.
خلاصه ماشینی:
پیامبر، رساندن پیام الهی، از گوش مردم به قلب آنان، برای درک مفاهیم قرآن و تبعیت از دستورات آن را نیز عهدهدار بودهاند: (أُولَئِک الَّذِینَ یعْلَمُ اللّهُ مَا فِی قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُل لَّهُمْ فِی أَنفُسِهِمْ قَوْلاً بَلِیغًا( (نساء: 63)؛ (لِنَجْعَلَهَا لَکمْ تَذْکرَةً وَتَعِیهَا أُذُنٌ وَاعِیةٌ( (حاقه: 12)» در این بیان آهنگ قرائت قرآن تأثیر بسزایی در اقبال شنوندگان و تأثیرپذیری آنان دارد.
بدین ترتیب میتوان ادعا نمود ازجمله مهمترین مؤلفهها و شاخصهای هنری در تلاوت ماهرانه و حرفهای و استادانه، شاخص صوت و لحن است که بدنه و نمای بیرونی تلاوت قرآن را تشکیل میدهد و میتواند مستمع را به اندرون و تأمل و تدبر در بطن معانی آن رهنمون سازد، بدین معنا که مهمترین وظیفه این شاخصها باید تعبیر یا ایصال و رسایی مفاهیم به متلقّیان و مستمعین تلاوت قرآن باشد.
میتوان گفت شبیه دستگاه شور در موسیقی فارسی است و کاربرد این مقام در تلاوت قرآن کریم بسیار زیاد است و ازجمله ویژگیهای خاص این مقام این است که معمولاً شروع و خاتمه تلاوتهای قاریان مصری 1 بهوسیله این مقام صورت میگیرد و به اُمّ النغم (اصل نغمات) نیز معروف است.
اما تفاوت مهمی که میان عمل تطابق در تلاوت قرآن کریم و عمل تلحین در موسیقی وجود دارد این است که در تلاوت قرآن، غالباً تطابق بدون برنامه قبلی بوده و از پیش تعیین شده نیست.