چکیده:
شهادت به عنوان ابزار و از ادله مشترک در اثبات دعوی، در فقه امامیه و حقوق ایران و مصر، دارای جایگاهی پر اهمیت است. لذا برای پیشگیری آن از آفت تزویر بایسته است اقداماتی در دو حوزه پیشینی و قبل از وقوع یعنی عدم ابتلا به جرم شهادت زور و حوزه پسینی و بعد از وقوع جرم، یعنی حوزه درمان پرداخت. در این مقاله در حوزه پیشینی و کنشی به بررسی رویکردهای اخلاق و عدالت در فقه و حقوق ایران و مصر پرداخته شده و معتقد است توجه به عدالت در شاهد به عنوان پلیس درونی، عنصری بازدارنده از ارتکاب شهادت زور می باشد و بکارگیری عامل اخلاق تضمین کننده در بازدارندگی از شهادت زور محسوب می گردد. در حوزه اقدامات پسینی و واکنشی ضمن پرداختن به مجازاتهای مختلف، بر بکارگیری مجازات تشهیر که از مختصات و شاخصه فقه می باشد به عنوان اقدام اساسی و اصلی بازدارنده از تکرار جرم شهادت زور، تصریح شده است. و در تطبیق سه نظام یاد شده خلاء عناصر عدالت و اخلاق و تشهیر در حقوق مصر و نیز فقدان این مجازات در حقوق ایران به عنوان نقاط ضعف هر یک از نظامات حقوقی یاد شده تلقی گردیده است.
خلاصه ماشینی:
اما آنچه در این مهم ، مورد توجه و مداقه است اینکه آیا هر شهادتی می تواند مفید فایده باشد و قاضی را به عدالت قضایی رهنمون نمایـد؟ در پاسـخ باید گفت اگر چه شهادت ابزاری لازم و ضروری برای اثبات جرم است ولی اگر این عامل آسیب شناسی نشود و بدون هیچ ملاحظه ای مبادرت به استفاده از شاهد گـردد نـه تنهـا نتـایج مثبـت نخواهد داشت بلکه باعث بروز سوء استفاده های متعدد و مختلف خواهد گردید به طـوری کـه از قبل این شهادت بارگاهی برای سوداگری و طمع ورزی وضع می شود، و ضـمن تولیـد شـهادت دروغ که در فقه به عنوان گناه کبیره و در حقوق به عنوان جرم علیه عدالت قضایی، جرم انگاری می شود، جریان دادرسی را با اختلال و مخاطره مواجه می سازد و علاوه بر آسیب فردی، آسـیب های اجتماعی جبران ناپذیری را موجب خواهد شد، لذا بایسته است که با توجه به اهمیت موضوع شهادت در نظام قضایی و جایگاه بی بدیل آن در این روند، عناصری را جهت پیشگیری از ابـتلا به آفت ها و آسیب ها، شناسایی نمود از این رو این مقاله در مقام آن است که جهت تحقق ایـن خواسته با نگاه تطبیقی به این موضوع در فقه و حقوق ایران و مصر ابتـدا در حـوزه پیشـینی بـه اخلاق و عدالت شاهد که شاخصه اصلی فقه و حقوق ایران است و در حـوزه پسـینی در صـورت افاقه نکردن کنش های اخلاقی، علاوه بر پرداختن به مطلق مجازات برای شـاهد زور کـه وجـه مشترک فقه امامیه و دو سیستم حقوقی ایران و مصر است ، به مجازات تشهیر به عنوان مجـازات اختصاصی فقه پرداخته شود.