چکیده:
هدف پژوهش: آشنایی با زندگی پر افتخار آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی موسس حوزه علمیه قم می باشد .روش پژوهش : مروری و به صورت مطالعه ا سنادی و کتابخانه ای می باشد .نتیجه گیری : حضرت آیت الله شیخ عبدالکریم حائری از علما و روحانیون برجسته و ممتازی هستند که در تاریخ معاصر ایران ، تاسیس حوزه علمیه قم و حتی تاریخ تشیع ، نقشی به سزا و در خور توجه داشته است . این عالم بزرگ شیعه ، 16 سال از زندگی پر برکت خویش را در شهرستان اراک سپری کرده است . آیت الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری مهرجردی، از تبار عالمان شیعه است که حوزه علمیه قم میراث جاودان اوست . شاید بهترین تعبیری که می توان در وصف ایشان داشت نشأت گرفتن تفکر اسلامی در ایران به همت آن بزرگوار است اقدام در خور ایشان در ایامی که استبداد رضاخانی بیداد می کرد در جهت تأسیس نهاد علم دینی، نشان از هوش و ذکاوت بی بدیل ایشان دارد که به جای درگیری با قدرت حاکم زمینه ظهور بزرگانی را فراهم نمود که در ادامه مسیر، هر کدام منشأ تحول بودند در این میان تربیت و آموزش بزرگانی چون حضرت امام خمینی (ره) قابل توجه است که این خود می تواند الگویی در خور در عرصه فرهنگی نظام اسلامی باشد.
خلاصه ماشینی:
محمدي (١٣٨٠) در پايان نامـه خـود اظهـار کـرده اسـت کـه در ايـن تحقيـق سـعي شـده تـا بـه ايــن ســؤال پاســخ داده شــود کــه آيــۀالله حــاج شــيخ عبــدالکريم حــائري در تحــولات سياســي - اجتماعي ايران چه نقشي داشته است ؟ پـژوهش حاضـر بـر ايـن فرضـيه مبتنـي مـي باشـد کـه آيـۀالله حاج شيخ عبدالکريم حـائري بـا احيـاي حـوزه علميـه قـم و تربيـت شـاگرداني مجتهـد، نقـش اساسـي در تحـولات سياسـي - اجتمـاعي ايـران داشـته اسـت .
حاج شيخ عبـدالکريم پـس از فـوت آيـت الله سـيد محمـد فشـارکي اصـفهاني در نجـف بـه سـال ١٣١٦ ق بنا بـه دعـوت و اصـرار حـاج ميـرزا محمـود، پسـر ارشـد حـاجي آقـا محسـن عراقـي کـه در سامرا به تحصـيل مشـغول بـود و از محضـر حـاج شـيخ بهـره مـي بـرد بـراي نخسـتين بـار بـه اراک مسافرت نمود (آقا بابا، ١٣٧٨ : ص ٢٣٩).
آيـت الله محمـد علـي اراکـي در بـاره چگـونگي ايـن سـفر و اقامـت گفتـه اسـت : مرحـوم آيـت الله حـاج شـيخ عبـدالکريم حـائري سـاکن کـربلا بـود و بـه ذهـنش خطـور نمـي کـرد کـه روزي بـه ايـران بيايـد و سـاکن شـود تـا آن کـه نـذر کـرد بـراي زيـارت امـام رضـا (ع ) عـازم مشـهد شـود و منتظـر فرصـت مناسبي بود تا به نذرش وفا کند (مرادي نيا، ١٣٩٦ : ص ١١٧).
پس از اينکه خبر اقامت حاج شيخ بـه اراک مـي رسـد شـاگردان وي نيـز بـه شـهر قـم مهـاجرت مي نمايند کـه از آن جملـه انـد : حضـرت امـام خمينـي (ره )، حضـرت آيـت الله اراکـي (ره )، آيـت الله حاج سيد محمد رضا گلپايگـاني، آيـت الله سـيد محمـد تقـي خوانسـاري، آيـت الله حـاج شـيخ عبـاس طهراني، و ديگـر علمـاي بـزرگ آن زمـان .