چکیده:
عقلانیــت در معرفت شناســی، مفهومی هنجاری اســت و وقتی باوری را معقول به حســاب میآوریم ، حاکی از این است که وظیفه ای معرفت شــناختی را در پذیرفتن آن رعایت کرده ایم . هدف از نوشــتار این مقاله ، بهره گیری از کارکــرد نظریه عقلانیت انقلابی و ترویج این گفتمان، ضمن تاکید بــر ارزشها و آرمانها، از منظر آیت الله خامنه ای(مدظله العالــی)، با توجه به بازخوانی عقل سیاســی و انقلابی و مدل نظری عقلانیت ماکس وبر است . پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این ســوال اســت که رابطه میان انقلابیگری بــا عقلانیت چگونه اســت و مهم ترین مبانی عقلانیت انقلابی کدامند؟ همچنین موانع عقلانیت را نیز مورد کاووش قرار خواهیم داد. از این رو پژوهش حاضر ضمن تمرکز بر این پرســش ها، میکوشــد داده های لازم را از طریق مطالعه کتابخانه ای اســتخراج و به روش توصیفــی- تحلیلی آنها را مــورد واکاوی و تجزیه و تحلیل قــرار دهد. یافته های اولیه پژوهش حاکی از آن اســت که نگاه و جایــگاه عقلانیت انقلابی در اندیشــه آیت الله خامنه ای مبتنی بر گزاره هایی چون: سعادت و غایت جامعه سیاسی، سیاست دین محور، تطبیق آرمان و واقعیت ، سیاست اصل محور و مبتنی بر مردم سالاری دینی است .
عقلانیت در معرفتشناسی، مفهومی هنجاری است و وقتی باوری را معقول به حساب میاوریم، حاکی از این است که وظیفهای معرفتشناختی را در پذیرفتن ان رعایت کردهایم. هدف از نوشتار این مقاله، بهرهگیری از کارکرد نظریه عقلانیت انقلابی و ترویج این گفتمان، ضمن تاکید بر ارزشها و ارمانها، از منظر ایتالله خامنهای، با توجه به بازخوانی عقلسیاسی و انقلابی و مدل نظری عقلانیت ماکس وبر است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که رابطه میان انقلابیگری با عقلانیت چگونه است و مهمترین مبانی عقلانیت انقلابی کدامند؟ همچنین موانع عقلانیت را نیز مورد کاووش قرار خواهیم داد. از این رو پژوهش حاضر ضمن تمرکز بر این پرسشها، میکوشد دادههای لازم را از طریق مطالعه کتابخانهای استخراج و به روش توصیفی- تحلیلی انها را مورد واکاوی و تجزیه وتحلیل قرار دهد. یافتههای اولیه پژوهش حاکی از ان است که نگاه و جایگاه عقلانیت انقلابی در اندیشه ایتالله خامنهای مبتنی بر گزارههایی چون: سعادت و غایت جامعه سیاسی، سیاست دین محور، تطبیق ارمان و واقعیت، سیاست اصل محور و مبتنی بر مردم سالاری دینی است. مفهوم عقلانیت در اندیشه مقام معظم رهبری را میتوان در چند مولفه خلاصه نمود. اول، داشتن رویکرد منطقی و محاسبهگر. دوم، نگاه انقلابی و به دور از محافظهکاری. سوم، توجه به واقعیات و وضعیت موجود.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي اوليه پژوهش حاکي از آن اســت که نگاه و جايــگاه عقلانيت انقلابي در انديشــه آيت الله خامنه اي مبتني بر گزاره هايي چون: سعادت و غايت جامعه سياسي، سياست دين محور، تطبيق آرمان و واقعيت ، سياست اصل محور و مبتني بر مردم سالاري ديني است .
آن چه در اين نوشتار از انديشۀ سياسي آيت الله خامنه اي(مدظله العالي) مطرح مي شود، بر اين فرض اصلي اســتوار است که در نظر آن بزرگوار ملاحظه هاي عقلي، هم در تأسيس و هم در تداوم حکومت اسلامي به اندازه مباني شرعي اهميت و اعتبار دارد و به استناد اصل کلي «کلما حکم به الشرع حکم به العقل »، چنانچه حکومت بر اســاس موازين مورد قبول عقــل ، از جمله آزادي افکار، قانونمندي، ضرورت سنجي و...
آنچه که ذهن هر پژوهشــگري را به خود مشــغول مي کند اين است که آيا سياست دهه هاي گذشــته نظام جمهوري اســلامي بر پايه و اســاس عقلانيت سياسي بوده اســت ؟ رهبران نظام جمهوري اسلامي، خصوصا حضرت آيت الله خامنه اي(مدظله العالي )، به عنوان عالي ترين شخصيت سياسي نظام، چه اصول و شاخصه هايي را براي عقلانيت در نظر گرفته اند؟ نسبت ميان عقلانيت سياسي و تفکر انقلابي در انديشه سياســي آيت الله خامنه اي چگونه است ؟ مفروض بحث اين اســت که انقلاب اسلامي ناشي از محاسبه عقلاني صحيح و با پشتوانه علمي-ديني تحقق پيدا کرده است .