چکیده:
نظریه نقش گرای مایکل هلیدی از نظریههای رایج در مبحث تحلیل گفتمان است. تحلیل گفتمان به بررسی متن (گفتار ونوشتار)، در حدی فراتر از تجزیه و تحلیل واژگانی، واجی، نحوی ودستور زبانی صرف، میپردازد. این مفهوم، جنبهای کیفی در پژوهش دارد و نیز در تمام رشته های علوم انسانی با رویکردهای انتقادی، روانکاوی وتحلیل گفتمانعادی کاربرد دارد. تمام نقش گرایان به زبان، به مثابه یک پدیده اجتماعی مینگرند و بافتموقعیت متن را بسیار مد نظر قرار میدهند. مایکل هلیدی نظریه پرداز زبانشناسی نوین با مطرح ساختن تاثیر موقعیت و فرهنگ در متن (گفتار و نوشتار) به زبانبه مثابه یک امر اجتماعی مینگرد. منظومه نشانی در مجموعه حجم سبز درسال1346به چاپ رسید. این منظومه متضمن مضامین عرفانی شرق دور و فلسفه نگاه تازه کریشنا مورتی است که منتقدان و مفسران زیادی در اینباره تحقیقاتی انجام داده اند، اما تقریبا هیچکدام این منظومه را تحلیل گفتمانی نکردهاند. تلاش نگارندگان در این پژوهش برآن بوده است که با تحقیقات کتابخانهای براساس نظریه نقش گرای مایکل هلیدی به تحلیل گفتمان منظومه نشانی سهراب سپهری بپردازند. ابتدا طبق الگوی تعریفی هلیدی در رابطه با کارکرد های زبانی که شامل ساخت اندیشگانی، ساخت متنی، ساخت بینافردی است به بررسی متن شعر پرداخته شده، مشخص کردن جایگاه مشارکان وفرآیند ها در متن، درجایگاه بعدی مورد توجه قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
تلاش نگارندگان در این پژوهش برآن بوده است که با تحقیقات کتابخانهای براساس نظریه نقش گرای مایکل هلیدی به تحلیل گفتمان منظومه نشانی سهراب سپهری بپردازند.
ابتدا طبق الگوی تعریفی هلیدی در رابطه با کارکرد های زبانی که شامل ساخت اندیشگانی، ساخت متنی، ساخت بینافردی است به بررسی متن شعر پرداخته شده، مشخص کردن جایگاه مشارکان وفرآیند ها در متن، درجایگاه بعدی مورد توجه قرار گرفته است.
هدف این مقاله تحلیل عادی گفتمان منظومه نشانی از سهراب سپهری (1307-1359) باتوجه به الگوی مایکل هلیدی ورقیه حسن است که از آن به عنوان دستورزبان نقش گرا یاد میشود.
او در این باره اظهار میکند که برای بررسی ساختاری متن باید به سه عنصر توجه کرد که عبارتند از: ساخت اندیشگانی که به بررسی زبان در بازنمود واقعیت میپردازد (فرانقش تجربی)، در این قسمت باید گفت که هر فرایندی از سه بخش تشکیل میشود: الف) خودِ فرآیند که در مقوله دستوری، در گروه فعلی نمود مییابد.
در صمیمیت سیال فضا، خشخشی میشنوی کودکی میبینی، رفته از کاج بلندی بالا جوجه بردارد از لانه نور، و از او میپرسی خانه دوست کجاست؟» بررسی متن شعر: حال به بررسی سه ساخت بررسی متن از نظر مایکل هلیدی میپردازم که شامل ساخت اندیشگانی، ساخت بینا فردی و ساخت متنی است و بعد به بررسی نقشهای گفتاری استعمال شده در متن پرداخته میشود.
فرجام سخن: در این مقاله منظومه نشانی سهراب سپهری ازکتاب حجم سبز که در سال 1346 به چاپ رسید؛ مورد تحلیل گفتمان قرار گرفت.