چکیده:
گردشگری مذهبی یکی از انواع گردشگری شهری محسوب میگردد که از ادوار گذشته تا به امروز مورد توجه بوده است. در خصوص این نوع گردشگری بناهای مذهبی اصلیترین هدف گردشگران به شمار میآید که مضامین دیوارنگارههای آنها نقش بسیار مهمی در توسعه این نوع گردشگری دارد. بعد از گسترش دین اسلام در ایران، مضامین تزئینات بناها در شهرهای مختلف نیز تغییر فراوان کرد و موضوعات مذهبی اسلامی نقشمایه اکثر کاشیکاریها و دیگر هنرهای این دوره شد. حماسه عاشورا به عنوان یکی از مهمترین رویدادهای تاریخ اسلام مورد توجه هنرمندان این دوره قرار گرفت و نقش آن در بسیاری از بناها بر روی کاشی ایجاد شد. این حادثه آن چنان مورد توجه قرار گرفت که بسیاری از مردم، داستان این رویداد بسیار مهم مذهبی را حتی در خانههای خود بر روی کاشی اجرا میکردند. شهر شیراز نیز از این امر مستثنی نبوده و در بسیاری از بناهای مذهبی این شهر، این رویداد مهم توسط هنرمندان این شهر بر روی کاشی نقش شده است. در این مقاله سعی بر آن شده تا نقشمایههای عاشورایی بناهای شهر شیراز مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
نقش مضامین دینی در توسعه گردشگری مذهبی نمونه موردی: هنر عاشورایی در کاشیکاری بناهای شهر شیراز محمدرضا احمدی 1 *، مهدی نعمتی 2 تاریخ دریافت: 25/01/1401 تاریخ پذیرش: 06/03/1401 کد مقاله: 49880 چکـیده گردشگری مذهبی یکی از انواع گردشگری شهری محسوب می گردد که از ادوار گذشته تا به امروز مورد توجه بوده است.
هر چند درون خانه های قدیمی شهر شیراز مضامین مذهبی بر روی کاشی ایجاد شده اما بسیاری از آن ها مضمون عاشورا ندارند و یا این که نویسندگان این مقاله از آن بی خبرند.
با مقایسه تاریخ ساخت کتیبه های کاشی نگاره ها به نظر می رسد که با فاصله حدود 45 سال از یکدیگر نقاشی شده اند و در آن زمان هنوز قاب کاشی حسینیه بر جای خود استوار بوده است.
/ شکل 1- سنتوری یا پیشانی امامزاده ابراهیم(ع) (ماخذ:نویسندگان،1398) / شکل 2- سنتوری امامزاده ابراهیم(ع) (ماخذ: نویسندگان،1398) خیمههایی در سمت راست تصویر به رنگ های مختلفی دیده می شود و هفت فرشته بالدار در اطراف سر امام دیده می شوند و دست خود را به سوی او دراز کرده اند و به امام نگاه میکنند (همایونی،48:1371).
بالای ورودی و بر روی لچکی ها، نقش دو فرشته دیده می شود که گلی را با دست گرفته اند و در لچکی سمت راست روی کاشی ((ادخلوها)) و در سمت چپ ((بسلام آمنین)) نوشته شده است.
/ شکل 7- سقاخانه حضرت ابوالفضل (ماخذ: نویسندگان،1399) از دیگر تزئینات سقاخانه می توان به کاشی های هفت رنگ با طرح گل اشاره کرد که در قسمتی از آن ها اسامی الله، حضرت محمد(ص)، حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، اما حسن(ع) نوشته شده است.