چکیده:
امروزه شناخت و معرفی شهر مطلوب اسلامی از مهمترین چالشهای محققان و متولیان مسائل شهری است. به جهت هجوم همهجانبه فرهنگ غرب و تقلید از الگوهای مدرنیته غربی، ترسیم مختصات و مبانی شهر طیب با رویکرد فرهنگی براساس آیات قرآن، استراتژی آگاهانه جهت رفع معضلات شهری است. از اینرو پژوهش حاضر درصدد است تا با استفاده از نرمافزار SPSS، وضعیت فرهنگی شهر مراغه را با مولفههای فرهنگی شهر طیب از منظر قرآن در قالب 12 شاخص اصلی و 36 گویه ارزیابی نماید. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش کار توصیفی- تحلیلی میباشد. برای جمعآوری اطلاعات مورد نیاز از دو روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که وضعیت فرهنگی شهر مراغه در مولفههای فرهنگی تجلّی توحید در فضای شهر، رونق عبادت در شهر، اخلاص و پرهیز از ظاهرگرایی و مقدسمآبی، برقراری عدالت، گسترش ذکر و تذکر در شهر، رعایت عفت عمومی و هویت و عدم خودباختگی، با مولفههای فرهنگی شهر طیب از منظر قرآن تفاوت معناداری دارد به طوری که شهر مراغه به لحاظ مولفه فرهنگی ذکر شده، فاصله زیادی با معیارهای شهر طیب از منظر قرآن کریم دارد. اما در مولفههای فرهنگی گسترش تقوا و معنویت در شهر، شهر توکّل کنندگان، تامین امنیت و آرامش، ضرورت وحدت در شهر و شهر اخلاق مدار، تفاوت معناداری با معیارهای شهر طیب اسلامی ندارد. در این پنج مولفه ذکر شده وضعیت فرهنگی شهر مراغه در مقایسه با معیارهای شهر طیب اسلامی در سطح قابل قبولی قرار دارد.
Today, recognizing and introducing the ideal Islamic city is one of the most important challenges for researchers and managers of urban issues. Due to the all-round invasion of western culture and imitation of western modernity patterns, drawing the coordinates and foundations of Tayyeb city with a cultural approach based on the verses of the Quran is a conscious strategy to solve urban problems. Therefore, the current research is trying to evaluate the cultural situation of Maragheh city with the cultural components of Tayyab city from the perspective of the Qur'an in the form of 12 main indicators and 36 items using SPSS software. This research is applied in terms of its purpose and descriptive-analytical in terms of its nature and working method. Two documentary and survey methods have been used to collect the required information. The results of the research show the cultural status of the city of Maragheh in the cultural components of the manifestation of monotheism in the city, the prosperity of worship in the city, sincerity and avoidance of appearance and sanctity, the establishment of justice, the expansion of remembrance and reminder in the city, observance of public chastity and identity and lack of selfishness. It has a significant difference with the cultural components of the city of Tayyab from the perspective of the Quran, so that the city of Maragheh is far from the standards of the city of Tayyab from the perspective of the Holy Quran in terms of the mentioned cultural components. However, in the cultural components of the expansion of piety and spirituality in the city, the city of those who trust, providing security and peace, the need for unity in the city and the ethical city, there is no significant difference with the criteria of the city of Islamic Tayyab, and in these five components, the cultural situation of the city of Maragheh is compared It is at an acceptable level by the standards of the Islamic city of Tayyab.
خلاصه ماشینی:
اما در مؤلفههای فرهنگی گسترش تقوا و معنویت در شهر، شهر توكّل كنندگان، تأمین امنیت و آرامش، ضرورت وحدت در شهر و شهر اخلاق مدار، تفاوت معناداری با معیارهای شهر طیب اسلامی ندارد و در این پنج مؤلفه ذکر شده وضعیت فرهنگی شهر مراغه در مقایسه با معیارهای شهر طیب اسلامی در سطح قابل قبولی قرار دارد.
شکل (1): هدف شهر طیب (کریمی، 1396: 29) این پژوهش در پی آن است تا در قبال مبانی نظری مطرح شده، مؤلفههای فرهنگی شهر طیب از منظر قرآن را با مؤلفههای فرهنگی موجود شهر مراغه مورد ارزیابی قرار دهد تا با ارائه نتایج به متولیان فرهنگی و امور شهری، گامی به سوی تحقق مهندسی فرهنگی بر پایه احیای هویت اصیل اسلامی – قرآنی و جامعه آرمانی بر دارد.
جدول (3): برخی از مؤلفههای فرهنگی شهر طیب از دیدگاه قرآن ردیف شاخص فرهنگی منبع ردیف شاخص فرهنگی منبع 1 تجلّی توحید در فضاى شهر (بقره،١٥٦)، (علق،١٤)، (حدید، ٤)، (حمد، ٥) 7 برقراری عدالت (حدید:25) 2 گسترش تقوا و معنویت در شهر (اعراف، ٩٦) 8 ضرورت وحدت در شهر (آلعمران: 103)، (حجرات: 10) 3 رونق عبادت در شهر (ذاریات، 56) 9 گسترش ذکر و تذکر در شهر (انفال، ٢)، (رعد، ٢٨) 4 شهر توكّل كنندگان (هود، ٥٦)، (آلعمران، ١٥٩) 10 رعایت عفت عمومی (نور: 30 و 31) 5 اخلاص و پرهیز از ظاهرگرایی و مقدسمآبی (انعام، ١٦٢)، (توبه، ١٠١) 11 شهر اخلاق مدار (قلم: 4)، (آلعمران: 104) 6 تأمین امنیت و آرامش (نور، 55) 12 هویت و عدم خودباختگی (ممتحنه: 1) بحث و یافتهها در فرهنگ و تعالیم اسلامی برای هدایت و تصمیمگیری در زمینه مسائل شهری، دستورالعمل جامعی وجود دارد.