چکیده:
در سال 1131 هجری برابر 1718 میلادی، خاندان کلهورا که از
علاقه مندان به روابط فرهنگی با ایران و دارای ذوق علمی وادبی بودند
حکمران سند شدند. در دوره فرمانروایی این خاندان به واسطۀ علاقۀ
فراوانی که آنان به علم و ادبیات داشتند، دهها ادیب، تذکره نویس و
سخنور فارسی سرا ظهور یافتند. از آن جمله: محسن تتوی، میر علی شیر
قانع، محمد پناه رجا، شیوک رام عطارد، میر عظیم الدین، سید مرتضی
الهام، محمد علی سیوستانی، سچل سرمست، و از کتابها: تحفۀ الکرام،
تحفۀ الطاهرین، مقالات الشعرا، فتحنامه، نامۀ نغز، دیوان محسن وغیره
که هر یک اهمیت و ارزش تاریخی و ادبی فراوانی دارند وبرای محققین
پرثمر است. این مقاله به این موضوع میپردازد
خلاصه ماشینی:
( صائب ، ٢٠٠٤م ص ١٩) ميان نور محمد ، کتابخانۀ بزرگ شخصي داشت ، متأسفانه نادر شاه ابدالي در حمله به سند اين کتابخانه را تاراج کرد و گفته مي شود در بازگشت به ايران ، کتابها را به کشور خود برد .
مطالب شيخ فريد الدين در رابطه با تته ، تقريبا ٢٧ سال پيش از برقراري حکومت کلهورا بر سند ايراد شد ، از اينجا معلوم مي شود تته از قديم الايام مرکز علم و هنر بود ه است و آنچه که در تحفۀ الکرام و تکمله مقالات الشعرا آمده ، ذکر برخي از دانشمندان و شاعران آن زمان است که در تته وجود داشتند.
خاندان کلهورا در آغاز به عنوان فرمانداران مغول بر سند ، سلسلۀ حکومت خود را آغاز کردند چنانکه بنيانگذار اين سلسله ميان يار محمد از دربار عالمگير لقب « خدايار خان » گرفت و بر سند حکومت کرد.
مخدوم محمد هاشم تتوي در عمر پر برکتش بيش از صدو پنجاه اثر به زبان فارسي ، عربي و سندي تأليف کرد و به اين ترتيب محمد هاشم منت بـزرگـي بر تاريـخ و فرهنگ سند نهاد.
٢ – علامه محمد معين (متوفي ١١٦١ هـ ) وي فرزند مخدوم محمد امين و از علماي خاندان قوم « دل » تته قديم و معاصر و دوست شاعر بزرگ سند ، شاه عبداللطيف بهتايي بوده است .
١٢ – محمد محسن تتوي (متوفي ١١٦٣ هـ ) : اوفرزند نور محمد صباع يکي از شاعران بزرگ زبان فارسي در سند بود.