چکیده:
یکی از آثار تربیتی توکل بر خدا، اعتماد به نفس و خود باوری انسان میباشد. خودباوری از اصلی ترین عوامل رشد مطلوب شخصیت است. جایگاه اعتماد به نفس در شکلگیری شخصیت بسیار موثر است. و نبودآن در انسان موجب آسیبهای فروان فردی واجتماعی میگردد. هدف ازاین تحقیق آن است که با بررسی روایات اهل بیت علیهم السلام در اهمیت توکل بر خدا وآثار تربیتی آن، نقش اساسی آن در ایجاد اعتماد به نفس را بیان دارد. بر این اساس یافتههای تحقیق نتایج زیر را به همراه دارد: 1-اعتماد به نفس یعنی تکیه بر باورهاییکه خدا دروجود انسان قرار داده است؛ پس یک امرالهی است. 2- اعتماد به نفس مفهومی نسبی است، نه مطلق، بدین معنا که در تعارض بین اعتماد به نفس و اتکاء به دیگران، باید اولی را انتخاب کرد، ولی این بدان معنا نیست که فرد دارای اعتماد به نفس دیگر توکل را کنار گذاشته و به خود متکی است. 3- درروایات اسلامی، آثارتوکل به خداوند، نقش مهمی در تربیت وایجاد اعتماد به نفسدر انسان دارد. 4- اگر اعتماد به نفس بدون در نظر گرفتن اتکاء به قدرت الهی در نظر گرفته شود، ناپایدار و شکننده خواهد بود و اسلام هرگز چنین اعتماد به نفسی را تایید نکرده است. 5- باورهای زیر بنایی اعتماد به نفس بر مبنای توکل به دو بعد شناختی و عاطفی حاصل میشود.
خلاصه ماشینی:
بر این اساس یافته های تحقیق نتایج زیر را به همراه دارد: 1-اعتماد به نفس یعنی تکیه بر باورهاییکه خدا دروجود انسان قرار داده است؛پس یک امرالهی است.
1 بخش سوم: آثار سوء عدم توکل به خدا و متکی به خود بودن اگر اعتماد به نفس بدون در نظر گرفتن اتكاء به قدرت الهي در نظر گرفته شود، ناپايدار و شكننده خواهد بود و اسلام هرگز چنین اعتماد به نفسی را تأیید نکرده است؛ زیرا انسانی که مالک هیچ شأنی از شؤون خود نیست، چگونه میتواند بر خود تکیه کند؟ تکیهگاه مؤمن در زندگی، باید قدرت بینهایت و مستقل خداوند باشد، نه قدرت خودش و قدرت دیگران و در روایات چنین اعتماد به نفسی مورد نکوهش قرار گرفته و آثاری برای آن شمرده شده که به دو نمونه آن اشاره میکنیم.
حضرت - شجاعي، توکل به خدا، ص ٥٠2- امدی، غررالحکم و درر الکلم، ص168 علی (علیه السلام) میفرماید: «الثِّقَةُ بِالنَّفسِ مِن أوثَقِ فُرَصِ الشَّيطانِ» 1 «اطمينان به خود، از مطمئنترين فرصتها براى شيطان است» بنابراین، اگر در معنای اعتماد به نفس، نفی اتكا به خدا لحاظ نشده باشد، چنان كه در توكل، نادیده گرفتن تواناییهای فردی و ضعف نفس اخذ نشده و انسان مومن با این كه از سرمایه اعتماد به نفس برخوردار است؛ اما هرگز خود را بینیاز از خالق نمیداند؛ بلكه تدبیر همه امور را در دست قدرت بیانتهای پروردگار میبیند.
با بررسی برخی - مجلسی، بحارالانوار، ج5، ص14 - کلینی، کافى، ج2، ص65 روایات در آثار توکل و نفش آن در ایجاد اعتماد به نفس وتقویت خوباوری نتایج زیر را به دست آمده است: 1- اعتماد به نفس یعنی تکیه بر باورهاییکه خدا دروجود انسان قرار داده است؛پس یک امرالهی است.