چکیده:
چکیده
هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی حق مالکیت فکری و مبانی فقهی آن در رسانههای جدید است
روششناسی: این مقاله میکوشد با روش تحلیلی اجتهادی به شناسایی مفهوم کپیرایت و نحوه ارتباطش با مالکیت فکری پرداخته و سپس عناصر تشکیلدهنده این مفهوم و جایگاهش در قوانین و مبانی آن را شرح دهد و ضمن بیان دیدگاه فقهی در این خصوص به بررسی و تبیین فقهی این مفهوم و اثرگذاری آن در نظام اجتماعی بپردازد.
یافتهها: یافتهها نشان میدهد که در سال 1379 قانونی با نام «قانون حمایت از نرمافزارهای رایانهای» به تصویب رسید که بهموجب آن، حمایت ملی از مالکیت فکری در ایران گسترش یافت. اختلاف دیدگاه نسبت به مشروعیت مالکیت فکری در میان فقها سبب ارائه فتاوی مختلف در این خصوص شده است.
نتیجهگیری: براساس یافتهها راهحلهایی جهت بهبود استفاده از فضای رسانهای دیجیتال با پیروی از مفاهیم مالکیت معنوی، میتوان تدارک دید؛ 1. لازم است مؤلفین و صاحبان اثر با حقوق خود در این حوزه آشنا گردند و در فرآیندهای تولید تا توزیع و تکثیر، آنها را بهکار بگیرند. 2. باتوجهبه پذیرش بعد معنوی و اخلاقی حقوق مالکیت معنوی ازسوی فقها و صاحبنظران اسلام، میتوان در برخی موارد که مفاهیم بینالمللی مالکیت معنوی بهسختی ازسوی کاربران و مصرفکنندگان پذیرفته میشوند، با رجوع به آموزههای دینی در این حوزه، کمبودهای موردنظر را پوشش داد. 3. فقهای شیعه نسبت به کپیرایت نگاههای متفاوتی دارند، اما زمینههای مساعد فکری برای تبیین بیشتر آن و موضوعشناسی دقیقتر وجود دارد تا براساس آن برخی گرههای موجود در این زمینه مرتفع گردد.
Abstract Purpose: The purpose of the current research is to investigate the intellectual property right and its jurisprudential foundations in new media Methodology: This paper tries to identify the concept of copyright and its relationship with intellectual property through exploratory analytical method and then describe the elements of this concept and its place in the laws and its principles, while expressing the jurisprudential view in this regard, to investigate and explain this concept jurisprudentially and its impact on the social system. Findings: The findings show that in 1379, a law called "the Computer Software Protection Act" was passed, expanding national protection of intellectual property in Iran. Different views on the legitimacy of intellectual property among jurists have led to the presentation of different judicial decree in this regard. Conclusion: Based on the findings, solutions can be prepared to improve the use of digital media space by following intellectual property concepts; It is necessary for authors and owners of the work to become familiar with their rights in this field and use them in production processes to distribute and reproduce. 2. Considering the acceptance of the spiritual and moral dimension of intellectual property rights by Islamic jurists and scholars, in some cases where international concepts of intellectual property are hardly accepted by users and consumers, by referring to religious teachings in this field, the shortcomings can be covered. 3. Shiite jurists have different views on copyright, but there are favorable intellectual grounds for further explanation and more detailed theology in order to overcome some of the nodes in this field.
خلاصه ماشینی:
ازسویدیگر امروز باتوجهبه اینکه تجارت و درآمد اقتصادی در حوزه علم و فناوریهای مختلف و تولید نامهای مختلف در کالاهای تجاری و صنعتی بحث از مالکیت فکری، حق مؤلف و مالکیت معنوی را گستردهتر کرده است و به همین دلیل امروزه حقوق مؤلفین و تولیدکنندگان آثار ادبی اعم از کتاب ،قصه، متون روزنامههای مختلف و همچنین سایتهای اینترنتی و کالاهای مادی و کالاهای فرهنگی همه اینها در حوزه کپیرایت مورد توجه قرار گرفتهاند و باتوجهبه گسترده شدن صنعت چاپ و همچنین منابع انتشار آثار و سهولت انتشار آثار میزان سوءاستفاده و تعارض و تخلف را بالا برده و اتخاذ راهکارهای لازم در این خصوص را دوچندان نموده است.
نظرات موافق حق مؤلف و مالکیت فکری در استفتائات فقهی نیز وارد شده و به برخی از آنها اشاره میکنیم: پرسش و پاسخ ذیل از آیتالله مکارم شیرازی است: س) آیا از نظر شما حق تألیف، حقی مشروع و قابل واگذاری است؟ ج) حق تألیف از حقوق عقلائیه است، که شارع براساس مقدس عمومات کتاب و سنت آن را امضا نموده است، زیرا در عرف عقلا، عدم رعایت آن نوعی ظلم محسوب میشود و قابل واگذاری است.
با درنظر گرفتن مفاهیم مالکیت معنوی و همچنین باتوجهبه سه سطح واسطه، مؤلف و مصرفکننده، راهحلهایی جهت بهبود استفاده از فضای رسانهای دیجیتال با پیروی از مفاهیم مالکیت معنوی، میتوان تدارک دید: - لازم است تا در ابتدا مؤلفین و صاحبان اثر با حقوق خود در این حوزه آشنا گردند و در فرآیندهای تولید تا توزیع و تکثیر، آنها را بهکار بگیرند.