چکیده:
مقدمه: بررسی میزان تاثیرپذیری شدت علایم وسواسی- اجباری از باورهای ناکارآمد شناختی، پایبندیهای مذهبی به امور پاکیزگی و طهارت و احساس گناه در بیماران مبتلا به مناسک اجباری شستشو در جامعه ایرانی هدف این پژوهش بوده است.مواد و روشکار: در چارچوب یک بررسی زمینهیابی و پس رویدادی، 43 بیمار مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری بهکمک نمونهگیری در دسترس انتخاب و با استفاده از چکلیست تشخیصی اختلال وسواسی- اجباری، فهرست اعمال اجباری، پرسشنامه باورها، پرسشنامه باورهای مذهبی در مورد مناسک شستشو، پرسشنامه پایبندیهای مذهبی و پرسشنامه احساس گناه ارزیابی شدند. تحلیل دادهها بهکمک ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندمتغیری با روش همزمان و تحلیل واریانس انجام شد.یافتهها: نتایج نشان دادند که بین هر یک از متغیرهای پایبندی مذهبی، باورهای ناکارآمد شناختی و احساس گناه با شدت علایم وسواسی- اجباری همبستگی منفی وجود دارد. باورهای ناکارآمد مذهبی در مورد مناسک شستشو و طهارت پیشبینیکننده بهتری برای شدت علایم وسواسی- اجباری نشان داده شدند تا باورهای ناکارآمد شناختی. نتیجهگیری: گرچه باورهای ناکارآمد مذهبی میتوانند سبب تبدیل آیینهای مذهبی بهشکلهای افراطی آن شوند، اما این امر لزوما نشاندهنده پایبندیهای شدید مذهبی نیست. ممکن است فرد از نظر پایبندیهای مذهبی در طیف بهنجار باشد اما در عین حال مبتلا به رفتارهای اجباری شستشو نیز باشد.
خلاصه ماشینی:
نقش باورهای شناختی ناکارآمد بهویژه احساس مسئولیت افراطی بیماران در بروز و تداوم اختلال وسواسی- اجباری نیز مورد توجه برخی از پژوهشگران بوده و افکار وسواسی یا مناسک اجباری دارای رنگ و بوی مذهبی گزارش شدهاند (فیضی، 1373؛ فتی و بوالهری، 1378؛ دادفر، بوالهری، ملکوتی و بیانزاده، 1380)، اما این موضوع که آیا بین اینگونه افکار یا مناسک و مذهب یک رابطه علی وجود دارد یا آنکه مذهب تنها نمود یا قالب ظاهری اختلال را شکل میدهد و سرمنشأ را باید در سایر ابعاد شناختی جستجو کرد، کمتر بررسی شده است.
چنانچه فرض نخست درست باشد یعنی پایبندیهای مذهبی همراه با عقیده بیشبها داده شده20 و برداشتهای نادرست مذهبی، سرچشمه رفتارهای اجباری و پیشبینیکننده بهتری برای شدت اختلال باشند در اینصورت ایجاب مینماید که در کار رواندرمانی خود با این بیماران بازنگری کنیم.
1- Freud 2- Yossifova3- Loewenthal 4- Greenberg5- Witztum 6- Pisante7- Niler 8- Beck9- Stekette 10- White11- Quay 12- Mahjoub13- Abdel-Hafeiz 14- Rechman15- Frost 16- Lahart17- Rosenblate 18- Raynolds19- Salkovskis 20-overvalued ideations 3- جنبههای خلق افسرده و مضطرب در آنان ثانویه به علایم وسواسی- اجباری باشد.
ضریب بتای استاندارد برای متغیر باورهای ناکارآمد مذهبی نشان داد که این متغیر در مقایسه با سایر متغیرها به نحو بهتری شدت علایم وسواسی- اجباری شستشو و طهارت را پیشبینی کرده است (جدول1) به این ترتیب فرضیه دوم پژوهش تأیید شد (01/0p< و 55/5=F).
فرضیه سوم پژوهش مبنی بر اینکه بین باورهای ناکارآمد شناختی و شدت علایم وسواسی- اجباری همبستگی مثبت وجود دارد، تأیید نشد.