چکیده:
طرح پیش نویس مسئولیت بین المللی دولتها برای اعمال متخلفانه بین المللی که حاصل بیش از نیم قرن تلاش «کمیسیون حقوق بین الملل، در راستای توسعه و تدوین حقوق بین الملل است، بر همه حوزههای حقوق بین الملل سایه افکنده است. در این بین، برخی بر این باورند که حقوق بشر دوستانه در بستر طرح پیش نویس مزبور، به عنوان یک «رژیم خودبسنده» قلمداد شده است و فارغ از اصول و قواعد کلی مندرج در آن است. حقوق بشر دوستانه مصالحهای است بین ضرورتهای نظامی و ملاحظات انسان دوستانه و هدف از آن کاهش درد و رنجهای غیر ضروری به هنگام مخاصمات مسلحانه از طریق قانون مند کردن عملیات نظامی و رفتار انسانی با اشخاص دستگیر شده است. این شاخه از حقوق بین الملل تنها در زمان مخاصمات مسلحانه بین المللی و غیر بین المللی به مرحله اجرا در میآید. مسئولیت دولتهای ثالث ناشی از نقض حقوق بشردوستانه در مخاصمات داخلی در واقع، بخشی از یک قاعده کلی تر تحت عنوان مسئولیت ناشی از کمک، مساعدت یا معاونت در نقض حقوق بین الملل است که سابقه زیادی در حقوق بین الملل ندارد و تنها از جنگ جهانی دوم است که چنین قاعدهای مطرح شده است. اصولا دولتها در روابط بین المللی خود آزاد هستند که در چارچوب مقررات و موازین حقوق بین الملل به مبادلات اقتصادی، نظامی، فرهنگی و غیره با یکدیگر بپردازند و به یکدیگر برای مقاصد مختلف کمک نمایند. در جریان این مبادلات و کمکها، دولتهای دریافت کننده کمک، بعضا مرتکب اقداماتی در جهت نقض تعهدات بین المللی مانند نقض حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه میشوند. دولتها و اشخاص صدمه دیده از این اقدامات، با استناد به قاعده مسئولیت ناشی از کمک و مساعدت یا به عبارتی معاونت در نقض حقوق بین الملل، دولتهای اعطا کننده کمک را، به علت تسهیل اعمال متخلفانه دولت دریافت کننده کمک، مسئول قلمداد میکنند. در این مقاله به مسئولیت بین المللی دولتها در تضمین اجرای حقوق بین الملل بشردوستانه و ابعاد آن میپردازیم