چکیده:
کتاب ضوابط مهمه لحسن فهم السنة اثری مختصر و در عین حال ارزشمند متعلق به
ابوانس انیس اندلسی است.در این کتاب مؤلف به بیان هشت ضابطه در فهم بهتر سنن و
روایات نبوی پرداخته و جایگاه هر کدام را در فهم حدیث روشن کرده است.نظرات ابوانس
در کمال ایجاز و اختصار بیان شده و در پارهای از موارد اطلاعات آن نیاز به تکمیل و
احیانا نقد و بررسی دارد، در این مقاله ترجمه آزادی از کتاب توأم با نقد و بررسی
مطالب ارائه میگردد.
خلاصه ماشینی:
"اصل مطلب در بین فقهاء و محدثان اهل سنت اختلافی است و شوکانی در نیل الاطار اختلاف بزرگان اهل سنت را ذکر کرده است(همو، 1/103)و ابن قتیبه در تأویل مختلف الحدیث ابتدا به ذکر حدیثی از رسول خدا(ص)پرداخته که:«لا تستقبلوا القبلة بغائط و لا بول»و سپس حدیث دومی نقل میکند که:«ذکر لرسول الله ان قوما یکرهون ان یستقبلوا القبلة بغائط و لا بول فامر النبی بخلائه فاستقبل به القبله»آنگاه در مقام جمع دو حدیث مینویسد:گرچه حدیث دوم جواز نسخ دارد، زیرا در حوزه امر و نهی است اما به عقیده ما از مصادیق ناسخ و منسوخ نیست.
حدیث مرفوع عبارت از حدیثی است که از وسط یا آخر سند یک یا چند واسطه حذف شده اما- میگوید: و قولهم کنا نری ان کان مع عصر النبی من قبیل ما رفع 1 اگر مردم در فهم حدیثی به اختلاف افتند فهم ارجح و اولی فهم صحابه رسول خدا(ص)خواهد بود 2 به عنوان مثال میتوان به حدیث استقبال یا استدبار قبله به هنگام -تصریح به رفع شود(مامقانی، 36)و به تعریف دیگر حدیثی که به طور خاص به پیامبر یا معصوم اضافه شود اعم از آنکه صحابی یا راویان دیگر از سند حذف شده باشند(همو، 37 و نیز عجاج خطیب، 355) (1).
(ابو زهره، 22)در روایات شیعه نیز همواره بر نقش امامان اهل بیت(ع)در تبیین سنت رسول خدا(ص)تأکید شده است از جمله محمد بن مسلم در حدیثی از امام باقر(ع)نقل میکند که آن حضرت فرمود:«ان رسول الله انال فی الناس و انال و انال و انا اهل البیت معاقل العلم و ابواب الحکم و ضیاء الامر»(مجلسی، 2/214)که در حدیث یاد شده انال به معنای به میراث گذاشتن علوم زیادی از ناحیه پیامبر(ص)است که تبیین آنها به عهده اهل بیت(ع)بوده است."