چکیده:
اهل بیت رسول اکرم صلی الله علیه و آله طبق سفارش آن حضرت که در آخرین لحظات حیات فرمودند:«انی تارک فیکم خلیفتین،کتاب الله حبل ممدود ما بین السماء و الأرض،او ما بین السماء الی الأرض و عترتی اهل بیتی و انهما لن یفترقا حتی یراد علی الحوض»(ابن حنبل [بیتا]:ج 5،281 و 981؛سیوطی 1241:ج 2،06)،بالاترین مرجع علمی در کنار قرآن کریم هستند که خداوند متعال برای هدایت و رهبری مسلمانان پس از رسول اکرم صلی الله علیه و آله آنها را برگزید.
امام باقر علیه السلام پنجمین امام و پس از پیامبر صلی الله علیه و آله در زمانی سکان کشتی هدایت را به دست گرفتند که شرایط اجتماعی،سیاسی نسبتا متفاوت با دوران ائمهء پیشین بر جامعه حکمفرما بود به گونهای که آن حضرت تا حدی توانستند به آموزش علمی مسلمانان بپردازند و درهای علوم مختلف را به روی آنان بگشایند.در این جستار به گوشههایی از حرکتهای علمی و توصیه و تأیید ثبت و حفظ حدیث،آن بزرگوار اشاره میکنیم.
خلاصه ماشینی:
"چیزی از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل نکنید و هرکس از شما چیزی پرسید بگویید بین ما و شما کتاب خدا حاکم است.
(ابوریه[بیتا]:541)؛بسیاری از احادیث مخفی و مردم از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله دور ماندهاند(همان:945-335).
از امام باقر علیه السلام نقل شده که فرمود است:«آل محمد أبواب الله و الدعاة
علم رجال و سنت و فقه،ادبیات شعر،خطبه خواندن بود در حالی که جامعهء اسلامی عربها در دوران حیات امام باقر علیه السلام در شعر و ادب،دیگر مانند دوران قبل از اسلام
علم حدیث از علوم مورد بحث و اهتمام امام محمد بن علی علیه السلام بود.
چنان که از طریق اصحاب امام علیه السلام از آن جناب از رسول صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمودند:
آن حضرت برای تحصیح احادیثی از رسول الله صلی الله علیه و آله که در دست مردم بود نیز
1. امام باقر علیه السلام از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل فرمود:«قال:یا معاشر قراء القرآن اتقوا الله
عبد الله بن معمر به ابو جعفر امام باقر علیه السلام عرض کرد:خبردار شدم که به متعه فتوا
دعاهایی از امام باقر علیه السلام به ثبت رسیده است مانند دعای آن حضرت در دل شب (کلینی 7631:ج 2،24 و 34،ح 3،4،7،9)دعای صبحگاهی(همان:ج 2،825
که کلینی به اسناد خود از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که حضرت فرمود:پدرم
نجاشی گوید:«خالد بن ابی کریمه از باقر علیه السلام روایت کرده،ابن نوح او را ذکر کرده و شیخ و برقی او را در متذکر شده است(نجاشی[بیتا]:901؛خویی[بیتا]:ج 7،11)."