چکیده:
امام علی علیهالسلام به عنوان شایستهترین شاگرد مکتب وحی، نخستین امام شیعه و جانشین رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم ، نزد همه مسلمانان جایگاهی والا دارد و پرداختن به آثار آن حضرت و مواریث گرانبهای وی، مطلوب هر مسلمان و اقتدای به او وسیله رستگاری هر انسان است.
در کتب حدیث، فهارس، رجال و علوم قرآنی، چه شیعه و چه اهل سنت، آثاری برای آن حضرت شمردهاند که: کتاب علی علیهالسلام ، صحیفه علی و مصحف علی علیهالسلام حجم بیشتری از گزارشهای رسیده را به خود اختصاص دادهاند.(1)
نویسنده در این گفتار بر آن است تا پژوهشی درباره کتاب علی علیهالسلام که مورد اهتمام امامان اهل بیت علیهمالسلام و گنجینهای از منابع علوم آن بزرگواران بوده است، داشته باشد. گفتار حاضر از دو بخش تشکیل میشود: 1. نامهای کتاب علی علیهالسلام 2. ویژگیهای کتاب
خلاصه ماشینی:
"(20) اینک از باب نمونه به چند حدیث که در آنها از کتاب علی علیهالسلام با نام جامعه یاد شده و ویژگیهای آن را توصیف کرده است، میپردازیم: مرحوم کلینی به سند خویش و صفار در بصائر الدرجات از ابوبصیر روایت کردهاند که امام صادق علیهالسلام به او فرمود: «یا ابا محمد ان عندنا الجامعة و ما یدریهم ما الجامعة؟ قلت: جعلت فداک و ما الجامعة؟ قال: صحیفة طولها سبعون ذراعا بذراع رسول الله صلیاللهعلیهوآلهوسلم ، املاء من فلق فیه و خطه علی علیهالسلام بیمینه، فیها کل حلال و حرام و کل شیء یحتاج الیه الناس حتی الأرش فی الخدش.
(29) از ملاحظه این احادیث و تعبیرات گوناگون آن بر میآید که بخش قابل توجی از کتاب علی علیهالسلام درباره مسائل بسیار مهم ارث که مقید اطلاقات قرآنی و مخصص عمومات آن است، میباشد و چون جمهور مسلمانان در این مسائل به ظواهر قرآن عمل میکردهاند، امامان اهل بیت علیهمالسلام با توجه به میراث پدرشان ـ کتاب علی علیهالسلام ـ به بیان حقیقت پرداختهاند و در خصوص این گونه مسائل برای اطمینان خاطر یاران خویش بخشی از کتاب علی علیهالسلام را که از آن بر فرائض علی علیهالسلام یا صحیفةالفرائض تعبیر شده است، نشان داده و تأکید فرمودهاند که این مطالب از کتابی است که املاء رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم و دستخط علی علیهالسلام آن را پدید آورده است.
(51) افزون بر احادیث گذشته که بر این مطلب صراحت دارند، آن بخش از احادیث کتاب علی علیهالسلام که در کتب حدیثی شیعه از امامان اهل بیت علیهمالسلام روایت شده، جامع بودن کتاب را اثبات میکند و روشن است که با احادیث اهل سنت درباره صحیفه غلاف شمشیر امام علیهالسلام همخوانی ندارد."