چکیده:
زندگی بشر همواره با نوعی سازمان مدیریت و نظام اداری در مفهوم علم اداره کردن جامعه درآمیخته است.ساختار و مشکل نظام اداری با ایجاد خانواده ها،قبایل،اقوام،دولتها و حکومتها هویت پیدا کرده و استقرار و تداوم آن با دو رویکرد تمرکز و عدم تمرکز همراه بوده است.یکی از مسایل مهمی که رشو و پیشرفت یک کشور را معلوم میکند طرز تفکر و رویکرد دانشمندان و بینش اداری دولتمردان آن کشور می باشد
در مقاله حاضر موارد زیر در سرزمین ایران از قدیم الایام تا عصر قاجاریه مورد بررسی قرار گرفته است.
1.افکار و تحولات نظام اداری ها بین عصر هخامنشیان تا انقلاب مشروطیت توام با تغییرات مربوطه در این دوران.
2.نگاهی اجمالی بر افکار ،عقاید و رویکردها و الگوهای نظاماداریعصرهخامنشیان،ساسانیان،سلجوقیان،صفویان و قاجاریان.
برای روان شدن مطالب ،محتوای مقاله به سه دوره تاریخی و سه مقطع متمایز از یکدیگر تقسیم میگردد و برای هر دوره یک یا دو نمونه از افکار اداری که مبین تفکر نظام اداری آن مقطع دولتمردان و اندیشمندان آن عصر باشد ارایه شده است.
The life of human always has been integrated with organization and administrating. Management as the science of administration has been mixed and appeared by the theoretical and operational principles. The structure of administration system of Iran has been originated from the forming and building of the families، tribes، nations، Empires and governments. Which was based on two approaches، centralization and decentralization? One of the important factors determining the growth and development of a country is the insight and thinking way of its administration view of scientists and politicians. The present study investigates: 1. The administration thoughts and development and evolutions administration system during the Hakha's Dynasty Unitil the constitulitinal revolution of Iran and its changing this period. 2. The thoughts، believes، approaches and models of administration system of Hakha's، Sasani's، Saljuk's، Safavid's and Gujar's. For convenience time period is divided into three periods and its section. In each one or two instances and administrative thoughts representing the administration thoughts system of time politicians and scientist's are offered.
خلاصه ماشینی:
بعد از ١٩٠٠ میلادی در مقاله حاضر بسیاری از تحولات ناشی از ورود اسـلام در ایـران تـا دوره قبـل از انقلاب مشروطیت جای می گیرد، لذا بررسی های این مقاله بـر بـرش تـاریخی تـا «انقـلاب مشروطیت » و تحولات افکار و نظام اداری ایران زمین تا این مقطع مورد توجه قـرار گرفتـه است .
چنین سرزمین وسیع نیازمند به سیستم ارتباطی فی مابین منـاطق جغرافیـای و ایجـاد نظام سازمان یافته ارتباطات فیزیکی ، سازمانی و اداری بوده است کـه بـه وضـوح مـی تـوان این گونه ارتباط فیزیکی را در شبکه راههای مواصلاتی زمینی و دریایی و همچنـین سـاختار تشکیلات اداری، سازمانی و حکومتی در امپراطوری ایران زمین ملاحظه کرد ٣٣.
نظام اداری و مدیریتی ایران در عصر ساسانیان پادشاهان ساسانی به ویژه اردشیر، برای ایجاد اتحاد ملی ، اصول مرکزیت هخامنـشی را با مذهب توأم نمودند، سازمانهای اداری وسیع تر شـدند، بـر تعـداد و اهمیـت کارکنـان اداری افزوده گردید و کارکنان نیز در زمرهی طبقه هـای اصـلی اجتمـاع در آمدنـد.
وحدت حکومت در عصر ساسانیان و توسعه ی وظیفه های دولت قدرتمنـد مرکـزی موجب پیدایش یک نوع تمرکز اداری قـوی در امپراطـوری ساسـانی شـده و ادارهی امـور عمومی بر عهدهی چند اداره به نام دیوان واگذار شده بود کـه عبـارت بودنـد از: ١.
یـا امـام محمـد غزالی خصایصی از یک حاکم و رهبر که باید آنها را دارا باشد تا بتواند سازمان و حکومـت تحت نظر و حاکمیت خود را به خوبی اداره کند بـر مـی شـمرد کـه بـسیاری از رهبـران و حاکمان عصر فارابی و غزالـی از راهبردهـای ایـن گونـه دانـشمندان برجـسته ایـران زمـین بهرههای فراوان گرفته و در دستور کار رهبری، دولتی و حکومتی و نظام اداری خـود قـرار دادند.