خلاصه ماشینی:
"10این کتاب،چنانکه از نام آن پیداست،در روش و منش پادشاهی و رسم و آیین دربار و آداب مجالس ایشان و اوصاف ندیمان و مقربان،و ترتیب مجالس خاص و عام آنها و اموری از این قبیل است که در محیط عربی اسلامی ناشناخته بوده و در هنگامی که دربار عباسیان شکوه و جلال دربار ساسانی را به خود میگرفت و لازم مینمود که خلفا و اطرافیان آنها بر آیین درباری گذشتگان واقف شوند در زبان عربی بصورتی مفصل و مشروح با ذکر امثله و شواهد،هم از شاهان ساسانی،و هم از خلفای گذشته،بشکل یک کتاب مستقل جمع و تدوین شده است.
16 نویسندهء این مقال در سالهایی که در دانشگاه لبنان در چارچوب ادبیات تطبیقی دو زبان فارسی و عربی،که در آن زمان موضوع اصلی تحقیقات در بخش فارسی آن دانشگاه بود،دربارهء نوشتههایی که در قرنهای نخستین اسلامی از فارسی ساسانی به عربی ترجمه شده است جستجو میکردم دربارهء آنچه در عربی به نام«کتاب التاج»و «کتاب الآیین»در مآخذ مختلف عربی اسلامی آمده به مطالب دیگری برخورد که آنها را در همان سالها در چند مقاله عربی و فارسی در نشریهء آن بخش،الدراسات الادبیة17 و سپس با تفصیلی بیشتر در کتابی جداگانه به نام تاجنامهها و آییننامهها18منتشر ساختم.
19از تاجنامههایی که از مآخذ معتبر اسلامی دلائل و اماراتی به وجود آنها میتوان یافت چهار کتاب است که بسبب اشتغال آن بر آیین و رسوم میبایستی جزء آیین نامهها بشمار میرفته ولی به علت اختصاص آنها به شاهان و دربار ایشان به نام تاجنامه خوانده میشده،نامی که در عنوان عربی کتاب جاحظ هم راه یافته و بههرحال آنچه در آن تردید روا نیست این است که قواعد و قوانینی که جاحظ در این کتاب آورده همان قواعد و قوانینی بوده که در دربار ساسانی مورد عمل و واجب الرعایه بوده است."