خلاصه ماشینی:
"سابقهء تحقیقات دربارهء تالشیها تالشیها(یا تالیشها)از اقوام ایرانی هستند که از زمانهای بسیار دیرین تا به حال در وطن بومی خود که در حال حاضر قسمتی از جنوب شرقی جمهوری آذربایجان (*)نویسنده در این مقاله به شیوهء رایج در اتحاد جماهیر شوروی سابق کلمهء«ملت»را به معنی خاصی بکار برده است و نیز لفظ«آذری»را به جای زبان ترکی و ترکان آذربایجان شوروی.
باید دید چه موجب شده است که در عادلانهترین و مترقیترین کشور جهان!یعنی در اتحاد جماهیر شوروی سابق که هدف آن اعمار جامعهء حقوقی بوده است،ابتدائیترین حقوق بشری به این اندازهء بیرحمانه پایمال شود و در سرشماری رسمی تقلب و تزویری افتضاحآمیز صورت بگیرد و یک قوم کهن ایرانی را به ملت «ترک»مبدل سازند تا بهطور مصنوعی تعداد آذریها را افزایش دهند.
پس بگویید ببینم که مسؤولین کنترل حزبی،و مردمی و دولتی به کجا رفته بودند؟ «دایرة المعارف بزرگ اتحاد شوروی»که مسؤول معرفی عینی واقعیتهاست نیز از کسانی که یک ملت را بهطور کامل تصاحب کردهاند حمایت نمود،چه در صفحهء 237 جلد 25 این دایرة المعارف(چاپ 1976)آمده است: در اتحاد جماهیر شوروی تالشیها تقریبا با آذریها ادغام شدهاند چون تمدن روحی و معنوی این دو ملت شبیه یکدیگر است و بدین سبب در سرشماری سال 1970 تالشیها بهعنوان ملت جداگانه در نظر گرفته نشدهاند.
در ضمن از نشریهء حزب کمونیست اتحاد شوروی معلوم میشود که تالشیها مکرر به مقامات شوروی برای تأسیس حکومت خودمختار تالشیهای مقیم آذربایجان شوروی- که خطر ادغام اجباری و آذری شدنشان را احساس کرده و از توسعه و گسترش فرهنگ ملی و آموزش به زبان مادری خود محروم گردیده بودند-مراجعاتی کردهاند(نشریهء ایزوستیازی حزب کمونیست اتحاد شوروی،شمارهء 10،سال 1989،صفحهء 163)."