خلاصه ماشینی:
"برای روشن کردن این مطلب،با استفاده از کتاب استقرار رژیم شوروی در قفقاز 1917-1923 که سرژ آفاناسیان در پاریس منتشر کرده و ترجمهء آن به فارسی از طرف آقای دکترعبد الرضا هوشنگ مهدوی در تهران منتشر شده توجه به مطالب زیر را جلب میکنم: چنانکه اطلاع دارید قفقاز تا پایان دورهء تزارها به وسیله نایب السلطنه با عنوان نایب السلطنه قفقاز و ماوراء قفقاز اداره میشده،و همان مقام بود که بعد از بمباران مجلس شورای ملی ایران،قوای روسی به تبریز فرستاد و در نتیجهء آن ثقه الاسلام و عدهای به دار آویخته شدند،و در 1911 قوای روسی را با تأیید انگلیسها به کرج فرستاد تا اولتیماتوم پایان دادن به خدمت شوستر امریکایی را به دولت ایران تحمیل کند.
وقتی نمایندگان سئیم با هیأت نمایندگی عثمانی که با چهار روز تأخیر به طرابوزان آمد ملاقات کردند،رئیس هیأت نمایندگی ترکیه حسین رئوف بیگ بهعنوان افتتاح جلسه میگوید«خدا را شکر میکنم که به من فرصت خوشآمدگویی نمایندگان مردم نجیب قفقاز را که بتدریج رو به استقلال میروند عنایت کرده است»و اظهار تأسف میکند که«نتوانستهاند تکلیف تاریخی خود را در سالهای اخیر در کمک به مردم قفقاز که سرنوشتشان از لحاظ مذهب،نژاد و تاریخ با سرنوشت ترکیه یکیست انجام بدهد»،و به این طریق به وضوح ارمنیها و گرجیها را نادیده میگیرد و ضمن مذاکره میگوید مأموریت او مذاکره با«جمهوری ماوراء قفقاز در حال تشکیل است»و وقتی چخن کلی در پاسخ اظهار داشت قفقاز دارای یک دولت مسئوول و عملا مستقل است و پیمانی را که بدون اطلاع آن در برست لیتوفسک امضاء شده به رسمیت نمیشناسد،رئیس نمایندگی ترک با اشاره به تلگرام 23 ژانویه که دعوت فرمانده ترک رانپذیرفته بودند،استقلال قفقاز را مردود دانست و در 14 مارس بدون نتیجهای طرابوزان را ترک گفتند."