چکیده:
با پیشرفت دانش پزشکی، و امکان درمان ناباروری از طریق پزشکی مسائل متعدد و پیچیده ای در حوزه های اخلاقی، حقوقی، بهداشتی، اجتماعی، روان شناختی، دینی مطرح شده است، که می بایست از طرف پیشوایان دینی از یک سو، حقوقدانان و متخصصان علوم اجتماعی و تربیتی از سوی دیگر به آن ها پاسخ مناسب داده شود، تا زمینه مناسب جهت وضع وتدوین قوانینی جامع و راهگشا فراهم گردد. از جمله مسائل مهمی که در ارتباط با این موضوع در قلمرو مسائل حقوقی مطرح است، وضعیت ارث اطفال ناشی از اهدای اسپرم، اهدای تخمک و اهدای جنین (کودکان آزمایشگاهی)، ارث جنین های منجمد شده و نیز وضعیت توارث کودکانی است که نطفه آن ها پس از وفات صاحب اسپرم یا تخمک منعقد شده است، و این که آیا باید برای جنین های مزبور نیز همانند جنین در رحم سهم الارث معینی از ترکه مورث کنار نهاده شود یا خیر؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، محدوده زمانی آن چه مقدار است؟ ما دراین مقاله تلاش کرده ایم که با تکیه براصول و قواعد کلی فقه وحقوق و نیز بهره گیری از فتاوای فقها و اندیشه های حقوقی برای سؤالات فوق پاسخ مناسب ارائه نماییم.
خلاصه ماشینی:
"از جمله مسائل مهمی که در ارتباط با این موضوع در قلمرو مسائل حقوقی مطرح است،وضعیت ارث اطفال ناشی از اهدایاسپرم،اهدای تخمک و اهدای جنین(کودکان آزمایشگاهی)،ارث جنینهای منجمدشده و نیز وضعیت توارث کودکانی استکه نطفه آنها پس از وفات صاحب اسپرم یا تخمک منعقد شده است،و اینکه آیا باید برای جنینهای مزبور نیز همانند جنیندر رحم سهم الارث معینی از ترکه مورث کنار نهاده شود یا خیر؟در صورت مثبت بون پاسخ،محدوده زمانی آن چه مقداراست؟ما در این مقاله تلاش کردهایم که با تکیه بر اصول و قواعد کلی فقه و حقوق و نیز بهرهتگیری از فتاوای فقها واندیشههای حقوقی برای سؤالات فوق پاسخ مناسب ارائه نماییم.
3. هرگاه مادر جانشین و زن صاحب تخمک هردو مادر قانونی طفل محسوب شوند،دراین صورت باید ابتدا این مسأله را مورد بررسی قرار دهیم که آیا ممکن است یک فرد از دومادر و یا دو مادر از یک فرزند ارث ببرند؟در صورت مثبت بودن پاسخ،سهم الارث آنها چهمقدار است؟به عقیده برخی از صاحبنظران سهم الارث مادر-یعنی یکسوم ترکه در فرضنداشتن اولاد و یکششم در صورت وجود اولاد یا اخوه برای متوفا-میان دو مادر تقسیممیشود و چنانچه یکی از دو مادر فوت نماید کودک مزبور سهم الارث خود را مطابق قواعدارث از هریک از آن دو میبرد(سیستانی،1425،ص 425).
بحثی که در خصوص ماده فوق مطرح است آن است که آیا شرط تحقق نطفه وارث(حمل)در زمان فوت مورث موضوعیت داشته یا صرفا به لحاظ صحت انتساب حمل به مورثاعتبار شده است؟در صورت پذیرش احتمال اخیر،ارث جنین لقاحیافته بعد از موت صاحباسپرم از داراییهای(ترکه)او،بلا مانع است،زیرا با فرض قطعیت انتساب حمل مزبور بهصاحب اسپرم(مورث)عمومات ادله ارث از قبیل آیه شریفه:{/«یوصیکم الله فی اولادکم للذکرمثل حظ الانثیین»/}(نساء،11)و غیره،شامل فرض مورد بحث نیز خواهد بود."