چکیده:
خلاف فقهی عبارت است ازوجود فتاوای فقهی مختلف در مسألة واحد، منشأ خلاف تعارض ظاهری ادله شرع و اختلاف نظرهای فقیهان در روش استنباط احکام است. این که در مقام اجتهاد، توجه به آرای دیگر مجتهدان و نظر در دلیل مخالف و صدور فتوا بر وفق فتوای دیگران یا نزدیک به نظر آنان لازم است یا خیر، خود محل اختلاف است. علمای شافعی که اجتهادات خود را محتمل¬الخطا و فتاوی دیگران را محتمل¬الصواب می¬شمارند، خروج از خلاف را چه در مقام اجتهاد و چه در موضع تقلید مستحب می¬دانند. مراد از این استحباب آن است که مجتهد در هنگام بذل وسع برای استنباط حکم شرعی، در حدود تجویز ادله شرعی، موافق یا نزدیک به فتوای موجود در مسأله فتوا دهد و از ایجاد اختلاف یا توسعة دایرة آن اجتناب ورزد. مبنای این استحباب، احتمال صحت فتوای مخالف است. عمل به این قاعده مشروط به "قوت مأخذ مخالف"، "عدم¬ وقوع در محذور شرعی" و "عدم وقوع در خلافی دیگر" است. در هر حال اعتقاد به احتمال صحت آرای دیگران، اثر قابل ملاحظه¬ای در هم¬گرایی مذاهب اسلامی دارد.
خلاصه ماشینی:
"اگر اختلاف در حرمت یا وجوب بود، در مذهب شافعی مستحب است که هنگام وضو تمام سر مسح شود،چرا که از
ق-جایی برای احتیاط و خروج از خلاف نیست مگر این که به تقدم حرمت بر وجوب قائل باشیم
چون رعایت احتیاط در دین شرعا مطلوب است خروج از خلاف نیز به دلیل وجوب
چه دلیل مخالف قویتر باشد استحباب خروج از خلاف مؤکدتر میشود و دخول در
فقهای اسلامی در مورد مشروعیت عمل به این قاعده اختلاف نظر دارند.
این مسأله ناشی میشود که آیا خروج از خلاف فقها مستحب است یا بر مجتهد واجب است که به نتیجه اجتهاد خود عمل کند؟همان طور که،در حق مقلد،تقلید از مجتهد
فقها به استحباب مراعات خلاف اعتقاد دارند،اما اثبات وجود اجماع در این باره-گر
پس رعایت ورع و احتیاط که مقتضی خلاف مذهب مجتهد است نمیتواند
خلاف دیگر فقها خارج میشود یا به دلیل خوف عقاب یا جلب ثواب عمل را انجام داده
است استحبابی ندارد،زیرا اگذ مراعات خلاف به دلیل خوف عقاب باشد نزد قائلین به تصویب احتمال مذکور منتفی خواهد بود،چون در این صورت،همه مجتهدین در
2. سیوطی در جواب اشکال دوم گفته است افضلیت خروج از خلاف به دلیل وجود
از خلاف مستلزم شروط ذیل است:شرط اول:قوت دلیل مخالف
از دیگر شروط مراعات خلاف این است که به خرق اجماع منتهی نشود.
برای مثال از ابنسریج نقل شده است که او به دلیل مراعات خلاف آن عده از فقها که
استحباب خروج از خلاف در مذهب شافعی یک قاعده فقهی است که اعمال آن از"