چکیده:
ریزشهای سنگی،یکی از انواع حرکات تودهای و از مشخصترین نوع مخاطرات زمین ریختشناسی محسوب میشوند که در کوهستانهای نیمه خشک با دامنههای سنگی به وفور رخ میدهند.این پدیدهها- که در این محدودهها از پیامدهای طبیعی به شمار میآیند-با دخالتهای انسانی تشدید میگردند و بیشتر تأسیسات انسانی،به ویژه جادههای کوهستانی را مورد تهدید خود قرار میدهند و به این ترتیب هزینههای سنگینی را به دولت و ساکنین محلی تحمیل میکنند.در حوضهی قرنقوچای(با مختصات جغرافیایی از p /24؟64 طول شرقی و از p 85/؟63 تا p /44؟73 عرض شمالی)،به عنوان بزرگترین و پرآبترین حوضهی تودهی کوهستانی سهند(واقع در دامنههای شرقی)،که روستاهای زیادی را در خود جای داده است و تقریبا همهی روستاها،در دامنهها پرشیب سنگی مستقر شدهاند،وقوع این پدیدهها و خسارات ناشی از آنها،بیشتر از سایر حوضههای سهند است.در این حوضه،و مناطق مشابه،انجام هرگونه مدیریت محیطی در دامنههای پر شیب و اعمال اقدامات عمرانی،مستلزم شناخت مکانیسم وقوع این پدیدهها و نیازمند تفکیک مناطق بالقوه مستعد به وقوع چنین پدیدههایی است.در این مطالعه،به منظور پهنهبندی محدودههای مستعد به وقوع ریزشهای سنگی،ابتدا عوامل احتمالی مختلف دخیل در وقوع این پدیدهها شناسایی و با هدف تعیین سهم عوامل،ابتدا 9 لایه از نقشههای مربوط به پراکندگی عوامل مختلف تهیه و سپس این نقشهها رقومیشده و پس از تجزیه و تحلیل با روش دو متغیره،و وزندهی به عوامل مختلف در روی واحدهای ویژه،نقشهی پهنهبندی ریزشهای سنگی با استفاده از نرمافزار ARC/View برای حوضهی قرنقوچای ترسیم شده است.این نقشهی ترسیمی نشان میدهد که،دامنههای متشکل از مواد آذرین(داسیت و آندزیت)،به ویژه گدازههای میوسن و کنگلومراها،بیشترین قطعات سنگی را در اختیار پای دامنهها قرار میدهند و در طول سال اغلب سطح جادههایی که از این دامنهها عبور داده میشوند از این تکه سنگها پر شده و در عبور و مرور،اختلالاتی را ایجاد میکنند.همچنین وقوع چنین پدیدههایی به ساکنین واقع در پای چنین دامنههایی،خسارات زیادی وارد میسازند.
خلاصه ماشینی:
"جای داده است و تقریبا همهی روستاها،در دامنهها پرشیب سنگی مستقر شدهاند،وقوع این پدیدهها و
به این ترتیب،تراکم ریزشهای سنگی منطقه در روی یک واحد ویژه نیز مشخص
شکل(4)محاسبهی تراکم ریزشهای سنگی بر روی واحدهای مختلف(به عنوان مثال بر روی
جدول(1)مراحل تولید و جمعآوری دادههای لازم برای پهنهبندی خطر ریزشهای سنگی در حوضهی قرنقوچای برای وزندهی به عوامل و تهیهی نقشهی نهایی پهنهبندی خطر وقوع لغزش،ابتدا
محاسبه میزان تراکم ریزشهای سنگی بر روی واحدهای ویژه،نرمال شدهاند.
مختلف منطقه به وقوع ریزشهای سنگی،در طی 5 طبقه حساسیت(با تعیین به صورت شکل 5 و 6)،به دست آمده و در نهایت نقشهی پهنهبندی خطر
ریزشهای سنگی ترسیم شده است(شکل 01).
جدول(2)میزان تراکم ریزشهای سنگی و وزنهای محاسبه شده بر روی نقشهی لیتولوژی
شکل(5)مراحل تهیهی نقشهی پهنهبندی مناطق مستعد به وقوع ریزشهای سنگی در
پراکنش این پدیدهها بر روی واحدهای مختلف مورد بررسی قرار گیرد.
ریزشهای سنگی بر روی واحدهای مختلف نقشهی عامل(مانند نقشهی
از این خطوط،از میزان تراکم ریزشهای سنگی نیز کاسته میشود(شکل 7).
شکل(7)تراکم ریزشهای سنگی در روی انواع واحدها،در روی نقشههای عامل(در این
بررسی میزان تراکم ریزشهای سنگی بر روی واحدهای مختلف(جدول 3)،نشان
بیشتر حرکات تودهای از نوع ریزشهای سنگی است.
شکل(9)نقش درزها و شکافهای موجود در سنگهای شیلی و ماسه سنگی در جدایش تکههای سنگی،افت و انباشتگی آنها
در پای ارتفاعات پرتگاهی حوضهی قرنقو(مانند آنچه که در بخشهای جنوب غربی حوضه اتفاق افتاده است)
شکل(01)نقشهی پهنهبندی خطر ریزشهای سنگی در حوضهی قرنقوچای (به تصویر صفحه مراجعه شود)
شمال غربی حوضهی قرنقوچای) همچنانکه در نقشه پهنهبندی خطر ریزشهای سنگی مشاهده میشود"